On binlerce kişinin feryatlar ederek öldüğü bir depremle ilgili espri yapabilir misiniz Cevabınız muhtemelen "Hayır" olacaktır. Aşağıda Pazarcık depreminden sonra insanlarımızın nasıl espri yaptıklarını göreceğiz. Önce travmalara bakalım.

TRAVMA

Tüm canlılar zaman zaman fiziksel ve duygusal açıdan darbe alırlar, yaralanırlar, şoka girerler. Trafik kazaları, deprem, yangın gibi doğal afetlere maruz kalma, savaş ortamında bulunma, saldırıya, tecavüze uğrama travma yaratan durumlardandır. Travmaya uğrayan kişiler sürekli kaygı, panik atak sergileyebilirler, kâbus görebilirler, zihinleri sürekli travmayla meşgul olur, yaşam kaliteleri düşer, depresif duygular edinebilirler. Travma sonrası rastlanan tepkilerden bir tanesi de kişinin olayı tekrar tekrar yaşamasıdır. "Flashback" adı verilen bu durumda kişi travmatik olayı sadece hatırlamaz, adeta o andaymış gibi tekrar tekrar yaşar.

Travmalarla nasıl baş edilebileceği konusunda işlevsel psikoterapi teknikleri vardır. Bazıları bir ruh sağlığı uzmanına başvurmadan kendi kendilerine travmanın verdiği stresle başa çıkmaya çalışır. Söz konusu stres zamanla azalabilir ancak bir uzmandan destek alındığında hem rahatlama süresi kısalacak hem de yaşam kalitesi düşmeyecektir.

ÇOCUKLARDA TRAVMAYLA BAŞ ETME

Çocuklar deprem, yangın gibi travmalarla karşılaştıklarında aynen yetişkinlerin verdikleri tepkileri verirler. Ancak kendi kendilerine bırakıldıklarında hızla travmayla baş etme davranışları sergilerler. Örneğin depremden ya da yangından yaklaşık bir hafta sonra depremin, yangının resmini çizerler, az sonra da depremle yangınla ilgili oyunlar oynarlar. Bu durum onların travmanın yarattığı stresten bir ölçüde kurtulmalarını sağlar. Çünkü korktukları şeylerin rolüne girmek çocuklara iyi gelir. Kediden korkan bir çocuk kedi rolüne girip "Pıh" diyerek başkalarını korkutmaya çalışır.

Kendi hallerine bırakılan çocuklar resim yaparak, oyun oynayarak kendilerini bir ölçüde sağaltabilirler, ancak buna güvenmemek, önemli travmalara uğrayan çocukları oyun terapisi almaları için konunun uzmanı psikologlara götürmek gerekir.

YETİŞKİNLERDE TRAVMAYLA BAŞ ETME

Uğradıkları travma sonrasında yetişkinler birbirleriyle konuşarak, çeşitli inanç sistemlerinde travmayı anlamlandırmaya çalışarak stresleriyle baş etmeye gayret ederler. Bence yetişkinlerin bir travmayla baş etmeye başladıklarının en önemli göstergesi konuyla ilgili espri yapmalarıdır. Travmasıyla ilgili espri yapan yetişkin bir ölçüde stresiyle başa çıkmaya başlamış demektir.

Pazarcık depreminden sonra deprem geçiren şehirlere, kasabalara defalarca gittim. Başlangıçta insanlar derin bir korku, kaygı, karamsarlık içindeydiler. Yılmazlık (rezilyıns) sergileyebilen yoktu. Deprem bölgesine gidip gelmeye devam ettikçe, depremden sekiz ay kadar sonra deprem bölgesindeki depremzedelerin, henüz hepsi kalkmamış enkazlar arasında şöyle dediklerini duydum: "Naci görür, biz göremeyiz."