Son yılların en büyük uçak kazasında uçağın iki yakıt anahtarının birden kapandığı ve yakıtsız kalan motorlar yüzünden uçağın yıkıldığı açıklandı. Peki bu anahtarlar nasıl kapandı Çünkü bu anahtarları öyle yanlışlıkla kapatmak çok kolay bir şey değil. Butonlar önce havaya kaldırılıp sonra bir yuvaya yerleştirilerek çalışıyor. Ama burada ilginç bir sonuç ortaya çıktı...

12 Haziran 2025... Air India'nın 171 sefer sayılı uçuşu. Hindistan'ın Ahmedabad kentindeki Ahmedabad Havalimanı'ndan Londra Gatwick Havalimanı'na planlanmış bir uluslararası yolcu uçuşuydu. Uçak kalkıştan kısa süre sonra havalimanı çevresine yakın bir noktaya, Ahmedabad'daki Meghani Nagar mahallesine düştü.

Boeing 787-8 Dreamliner uçağında 232 yolcu ve 12 mürettabat vardı. Uçağın düştüğü yerde, havalimanının hemen yanındaki doktor lojmanlarında can kaybı oldu. Toplam 270 kişi hayatını kaybetti. Uçaktaki bir yolcu sağ olarak kurtuldu. Bu kaza B787 uçaklarının karıştığı ilk kazaydı.

Kayıtlara göre kalkışta her şey normaldi. Uçak kalkış hızına zamanında geçmiş ve yükselmeye başlamıştı. Ama birer saniye aralıkla iki motora giden yakıt kesildi.

Kokpit ses kaydında, pilotlardan birinin diğerine neden yakıtı kestiğini sorduğu duyuluyor. Diğer pilot ise kesmediğini söylüyordu. EAFR verilerine göre her iki motorun N2 değerleri minimum rölanti hızının altına düştü ve RAT hidrolik pompası (Uçağın altından çıkan enerji sağlayan küçük bir motor) yaklaşık 08:08:47 UTC'de hidrolik güç sağlamaya başladı.

Uçağın düşmesine neden olan iki yakıt kesme anahtarı nasıl oluyor da CUT-OFF olmuştu. Yani yakıtı kesme konumuna gelmişti. Pilotlar 'Run' konumuna geçirerek motorlara yeniden yakıt vermeye çalıştılar. Ama uçak yıkıldı ve ateş topuna döndü. Uzun uçuş için neredeyse tam yakıt yüklüydü.

İŞTE KAZA İLE İLGİLİ ÇARPICI GELİŞME

Araştırmacılar yakıt anahtarlarının CUTOFF konumunda görünmesine neden olan bir insan eylemine değil, bir sistem arızasına odaklandığını bildirdi. FAA tarafından 2018 yılında yayınlanan ve 737'lerdeki yakıt anahtarlarının yükseltilmesini ve anahtarların yanlışlıkla çevrilmesini önlemek için Boeing 787 dahil diğer uçak tiplerinde yakıt anahtarı kilitleme özelliğinin incelenmesini öneren Servis Bilgi Bülteni ile FAA/GE tarafından yayınlanan kontrol kaybı sorunuyla ilgili Servis Bülteni FAA-2021-0273-0013 Ek 2) Air India tarafından UYGULANMADI.

Arızalı lehimleme sistemine sahip ve termal gerilim nedeniyle birkaç çevrimden sonra zayıflayıp temasını kaybedebilecek olan MN4 bilgisayarı, verileri yorumlar ve yakıt ölçüm valflerine komut verir. Kayıp temas, MN4 işlemcisini EEC'ye bağlarken, sinyal işleme kaybı ve motor kontrol arızaları meydana gelebilir.

SB, SB için şu koşulları belirtir: "EEC MN4 mikroişlemci lehim bilyesi arızası nedeniyle bir LOTC (İtki Kontrolü Kaybı) olayı meydana geldi." Sektördeki tartışmalara göre, VT-ANB'nin tamamladığı çevrim sayısı göz önüne alındığında lehim bilyeleri, kalkış dönüşü sırasında oluşan yükler nedeniyle MN4'ün EEC'den anlık olarak ayrılmasına ve bu nedenle itki kontrolünün kaybedilip motorların durmasına neden olacak kadar zayıflamış olabilir."

Kesin olmamakla birlikte Air India bir servis bültenini pek de dikkate almamıştı. Oysa havacılıkta servis bültenleri hiç zaman geçirilmeden uygulanması gerekir. Bir gecikme büyük felaketlere yol açabilir. Air India kazasının kesin nedeni bu olmayabilir. Ama nedenler arasında çok ağırlıklı olacağı da bir gerçek. İşte dikkate alınmayan bir servis bülteni uygulamasının dikkate alınmadığı da araştırmacılar tarafından hazırlanan ilk raporlarda büyük harflerle kayda geçirildi.

TUVALETLERE ÖZEL NEON

İGA İstanbul Havalimanı'nı tebrik ederek başlamak istiyorum. Çünkü birçok havalimanında göz ardı edilen bir detayı insanın gözüne sokacak şekilde değiştirmişler.

Bence çok da iyi yapmışlar.

Havalimanlarında tuvaletleri gösteren yazılar genel olarak toplu yönlendirme levhaları içinde yer alır. Çok da yükseklerde asılıdır bunlar. Bakarsanız bazen zor görürsünüz ya da gösterilen yön doğru yön olmayabilir.

Ama İGA bu konuda gerçekten dünyanın en iyi havalimanına yakışır yöntem uygulamış. Tuvaletlerin olduğu yerlerin girişlerini kocaman neonlarla belirtmiş. Kadın, erkek ya da özürlü tuvaletlerini taaa bulundukları koridorların en uzak noktalarından bile bir bakışta görüyorsunuz. Öyle sağa-sola gitmeye gerek kalmıyor. O kadar büyük yapmışlar ki, bu neon aydınlatmalı işaretler özellikle transit yolcular için de çok iyi olmuş. Bağlantılarında kısa süreleri olan yolcular hiç aramadan tuvaletlerin yerini görebiliyorlar.