Yeni emperyal düzen tasavvuru ve Suriye'nin geleceği

Sanayi toplumunda artan enerji ihtiyacı, sömürgeciliğin ana karakterini teşkil etmektedir. Sömürgeler nihai kertede bu ihtiyacı karşılamak adına uzak ya da yakın coğrafyalarda tesis ettikleri otorite üzerinden ilgili ülkelerin kaynaklarını sömürmüşlerdir. Zaman zaman bunu bir ırksal ya da sınıfsal üstünlüğe dayanarak icra eden Batı, modern sömürgecilik tarihinin oluşumundaki başat aktördür.

Kimi zaman doğrudan işgal kimi zaman da ilgili ülkelerdeki siyasi otoriteyi kontrol etmek suretiyle işleyen bu mekanizma, entelektüel zeminde de kendisini meşrulaştıracak aydınlar üretmiştir. John Stuart Mill ve David Hume gibi isimlerin hem ırk hem de sömürü düzlemine yönelik yaklaşımlarına bakıldığında, bu entelektüel düzlemin nasıl işlediği de açık biçimde görülecektir.

Sömürgeciliği meşrulaştıran entelektüel mekanizma, sömürgeciliğin bir tür medenileştirme olduğu kanısındaydı. Yeterince gelişmemiş toplumların temeddününü bir vazife olarak addeden sömürgeci güçler, bu misyonu yüzyıllar boyunca sürdürmüştür. 20. yüzyıldaki bağımsızlık savaşları ve özellikle Afrika kıtasındaki ülkelerin sömürgecilikten arınmaları sonrasında, sömürgecilik kendisini revize etmek mecburiyetinde kalmıştır. Yeni yol ve yöntemlerle kendi çıkarını maksimize etmek isteyen bu güçler, siyasi otoriteyi kendilerine bağımlı kılacak stratejiler izlemişlerdir. Otorite tesisi konusunda sorunlar yaşandığında ise daha sofistike yöntemlerle, siyasi otoritenin güç kaybı yaşaması için çeşitli istikrarsızlıklar üretme ve kendisine muhtaç etme stratejisi izlemişlerdir.


BÖLME VE PARÇALAMA

Yakın coğrafyamızda çok açık biçimde gözlemleyebileceğimiz bu yöntemler için Arap Baharı süreci bir tür laboratuvar işlevi görmektedir. Halkların demokratikleşme taleplerinin emperyal aktörler tarafından yarattığı tedirginlik, bölgedeki iç savaş ve istikrarsızlıkların başlangıcı olmuştur. Özellikle Suriye'de İran ve Rusya gibi ülkelerin rejim lehine tavır almaları ABD'nin ise DAEŞ tehdidini gerekçe göstererek YPG'yi silahlandırması, bölgenin istikrarına darbe vuran adımlar olmuştur.

2014 yılı sonrasında YPG, uluslararası kamuoyuna özgürlük savaşı veren modern ve seküler bir aktör olarak takdim edilmiştir. ABD, medenileştirme misyonunun bir aparatı olarak teşekkül ettirilen bu illegal örgütü, bir yandan söylem düzeyinde meşrulaştırırken diğer yandan da askeri ve finansal açıdan teçhiz etmiştir. Sadece 2023 ve 2024 yıllarında Pentagon'dan yaklaşık 150 milyon dolarlık bütçe ile desteklenen YPG, ABD'nin en gelişmiş silahları ile de teçhiz edilmiştir. 2016 sonrasında Türkiye'nin askeri operasyonlarıyla kesintiye uğratılan emperyal ajanda, İsrail gibi bir aktörün sürece dahil olması ile başka bir evreye taşınmak üzere.

Uzun süredir ABD tarafından himaye edilen YPG'nin, Trump iktidarında bu desteği sürdürebilmesi ile ilgili çeşitli sorunlar var. ABD'nin bölge stratejisi, Türkiye ile olan ilişkileri ve öncelik alanları (ÇİN) ile ilgili güç dağılımı, YPG ile ilgili belirsizliği artırmaktadır. Fakat 8 Aralık devrimi sonrasında Suriye sahasındaki anahtarın Türkiye'de olduğu gerçeğini teslim eden ABD'ye rağmen, İsrail'in Suriye'ye müdahil olması ile tablo değişti. YPG'nin İsrail tarafından himaye edilme ihtimalinin gün be gün arttığı bu konjonktürde, bölgede yeni bir emperyal ajandanın işlediği görülmektedir.

İsrail lobisinin ABD dış politikasına yoğun biçimde etki ettiği bilinen bir gerçek. Fakat son düzlükte Suriye sahasında gözlemlenen İsrail-ABD birlikteliği sadece Türkiye değil bölgenin bütünü açısından da ciddi bir tehdit teşkil etmektedir. Klasik sömürgeciliğin yerine modern emperyal yöntemlerle bölme ve parçalama stratejileri uygulayan bu devletler, dünyadaki belirsizliği yaratan ana aktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.