Merhum Süreyya Serdengeçti, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 18. Başkanıydı. 2001-2006 yıllarında başkanlık yaptı.

TOBB Üniversitesi'nde ekonomi dersleri veriyordu, üç yıldır savaştığı kanserden geçen gün vefat etti. "Bürokrat ahlakı" ya da "kamu görevlisi" denilince yüksek kalitesiyle tarihteki onurlu yerini almış bulunuyor.

2001 yılında merhum Kemal Derviş'in Türkiye'yi düzlüğe çıkaran reform ekibindeki en önemli isimlerden biriydi.

Kemal Derviş reform programını 14 Nisan 2001 günü 30 sayfalık teknik bir metin halinde açıkladı. Derviş, ekonomideki yapısal sorunun "rant dağıtan iktidar – ranttan pay isteyen toplum" olduğunu belirterek şöyle diyordu:

"Bankacılık sektöründe olsun, enerji sektöründe olsun, birçok başka sektörde olsun, yaşanan olumsuzlukların kaynağı hep bu rant elde etme çabasına odaklanmış düzendir. Bir türlü yenemediğimiz yüksek enflasyonun da temel kaynağı budur..."

Derviş reformlarının özü bu iktidar-rant ilişkisini kesmek, rant dağıtımına değil verimliliğe odaklanmış bir hukuki ve kurumsal yapı kurmaktı. Bunun için en önemli adım, Merkez Bankası'nı bağımsızlaştırmaktı.

REFORM: SİYASİ RANTA SON

Bizde bağımsız hale getirilmiş Merkez Bankası'nın ilk başkanı Süreyya Serdengeçti'dir. Süreyya Serdengeçti'nin bağımsız Merkez Bankası'nın işlevi hakkındaki tutumu, basında şu başlıkla yer almıştı:

"Devletin parasıyla oy toplama devri kapandı." (Hürriyet, 26 Nisan 2001)

AK Parti 2002 Kasımında iktidara gelmişti. 2003 Mayısıydı, gazeteciler TCMB Başkanı Serdengeçti'ye faiz konusunu sordular. Serdengeçti'nin cevabı:

"Bu nedenle piyasalardaki aşırı beklentiler ya da siyasetten veya çeşitli kesimlerden gelen beyanatlardan dolayı, kısa vadeli faizlerde değişiklik beklemek doğru olmaz. Bir miktar faiz indirimi olabilir, ancak bunun zamanı var. İhtiyaç olursa faiz indirimine biz karar veririz." (29 Mayıs 2003)

İşte, kamu hukukunda bir yetki ve görev tanımı demek olan "Merkez Bankası Bağımsızlığı"nın net ve şahsiyetli tanımı: "Faize biz karar veririz."

AK PARTİ İKTİDARDA

O dönemde Ali Babacan Başbakan Yardımcı sıfatıyla ekonominin başındadır. Yıllar sonra Karar TV'de Elif Çakır'la yaptığımız programda Ali Babacan şunları söylemişti:

"Başbakan baskı yaptı. 'O (Serdengeçti) niye hâlâ Merkez Bankası başkanı, at'… Yapmadım, 'olmaz' dedim. Biz başarılı olacaksak güvenle, kredibilite ile başarılı olabiliriz... Beş yıllığına görevlendirilmiş ve piyasalar tarafından saygın olarak tanınan, işin tekniğini de bildiği düşünülen bir ismi görevden alıp yeni atama yaptığımız anda güven inşasında bir sıfır yenik başlarız. Yapmadım, görevinin son gününe kadar Süreyya Bey'le yakın çalıştık."