Tunuslu demokrat İslamcı lider Gannuşi üzerine yazdığım yazıyı, değerli dostum Ali Değirmenci "Yeni Dünya Düzeni" adlı geniş katılımlı WhatsApp grubunda yayınladı. Tartışma çıktı.

İslam'la demokrasinin barışık olmadığı şeklindeki bir görüşün, fazla genellemeci ve diğer faktörleri dikkate almayan indirgemeci bir yaklaşım olduğunu düşünüyorum.

İslam ve demokrasi bağdaşır mı

Bu soruya cevabınız "İslam" ve "demokrasi" kavramlarından ne anladığınıza göre değişir.

İslam'ı Taliban gibi anlarsanız, sormaya gerek yok, bağdaşmaz.

Ama 28 Şubat'ta görüldüğü gibi dini tezahürler dışlanmaya, aşağılanmaya kalkılırsa bunu hiçbir din kabul edemez. "Laiklik" ve "demokrasi" ilişkisi de bu iki kavramdan ne anladığınıza göre değişir. Fransız İhtilali'ndeki Jakobenlerden beri laik diktatörlük örnekleri de az değildir.

TEMELDEKİ SORUN

Temeldeki sorun, gelişmişlik düzeyidir. Gelişme seviyesi toplumların rejimi gibi din anlayışlarını da etkiler. Batı'da da demokrasinin zemin bulmasındaki asıl faktörler, ticaret devrimi, şehirleşme, ardından bilim ve sanayi devrimlerinin gelişmesiyle teşekkül etmeye başlamıştı.

İslam dünyası bu düzeyde sosyoekonomik gelişme gösteremediği için, laik hareketler de otoriter, hatta totaliter oldu.

Alexis de Tocqueville'in gösterdiği gibi modern devrimler, geleneksel otokrasilerden daha otoriter rejimler kurdu. İslam dünyasında Baas modeli böyledir.

Baas ve Nâsır tipi rejimler demokrattı da İhvan mı otoriterdi

Bizdeki 'gidişat'ı tahlil etmek için, CHP'li saygın politikacı merhum Prof. Turhan Feyzioğlu'nun 8 Mart 1957'de Türk Hukuk Kurumu'nda verdiği konferanstan şu cümle anahtar değerindedir:

"Türkiye'de Meşrutiyet'i takip eden birkaç yıl ve DP iktidarının ilk yılları hariç, basın, hürriyete hasret kalmıştır."

FİKİRLERDEKİ GECİKME

Türkiye'yi 1950'den beri sağcılar yönetiyor, diyerek bugünkü sorunları tümüyle sağa yıkmak da yanlıştır; üstelik hangi sağa

DP'nin otoriterleşmesini dinle izah edemeyiz. Merhum Metin Toker'in dediği gibi, Tek Parti rejiminde ne görmüşlerse öyle idare etmek istemişlerdi.

İsmet Paşa 1947 Kurultayında "kuvvetler birliği" ilkesini programdan çıkarmak istediğinde Süreyya Örgeevren, Feridun Fikri gibi katı Kemalistler, bunun Kemalizm'e aykırı olacağını söyleyerek engellemişlerdi.

Bizde okuryazarlık gibi şehirleşme, dışa açılma, hürriyet fikri ve fikirlerin çeşitlenmesi de gecikti. Türker Alkan, 1959 doğumluları anlatırken, "Kemalizm'den öte köy olmadığını sanıyorduk" diye yazmıştı. (Radikal, 12 Mayıs 1998)

İslamcıların da bildiklerinden "öteye köy" yoktu. Teknik donanımlı mühendisleri vardı.

AK PARTİ İKTİDARI

AK Parti iktidarı, evet, kabaca 2011'den itibaren adım adım otoriterleşti. İlk on yılda "evrensel hukuk, kuvvetler ayrılığı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi" gibi kavramları parti programına, seçim bildirilerine, hükümet programlarına yazan ve o yönde reformlar yapan da Ak Parti'ydi… Bu kavramları rafa kaldıran,