İktidarın performansı

Bir yıllık hükümet iki bakan değiştirdi. Seçimlerin üzerinden sadece bir yıl geçtiği halde, iki önemli bakanın değiştirilmesi iki alandaki erken başarısızlığın tescilidir: Çevre, Şehircilik ve İklim konularıyla Sağlık hizmetleri konusunda ekonomi bu haldeyken daha ne yapılabilirdi

Bunun cevabını yeni bakanların performansına bakarak anlayacağız.

Özhaseki'nin, öğle saatlerinde "çalışmaya devam" deyip akşam "sağlık sebebiyle" istifa ettiğini Beştepe'nin resmi açıklamasından önce kamuoyuna duyurması ve veda konuşmasında "boğazımdan haram lokma geçmedi" deme gereğini duyması dikkat çekici değil mi

Deprem ihalelerini, talep edilen firmalara vermemek için direndiği de söyleniyordu.

ŞEHİR HASTANELERİ

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın görevini devrederken yaptığı açıklama, iktidarın genel performansı bakımından çok şeye ışık tutuyor. Sözleri "Hazineden beş kuruş çıkmadan yaptık" diye övünülen Yap-İşlet-Devret ya da Kamu-Özel İşbirliği modeliyle ilgili:

"Şehir hastanelerimizin 18'i Kamu Özel İşbirliği ile yapılırken son 6 yılda ihalesi yapılanların tamamını genel bütçe kaynakları ile yaptık. Kamu Özel İşbirliğinde yapılan 18 şehir hastanemizin 25 yıllık maksimum fiktif nominal bedeli 322 milyar avroydu. 322 milyar avro olan bu bedeli en çok 27,5 milyar avro ile sınırlandırdık. Böylece şehir hastanelerinin bütçeye yük olmasını önledik."

Bu tavrı yüzünden görevden ayrılmış alınmış olabilir mi Ne olursa olsun, Bakan Koca'nın bu açıklaması, KÖİ ihalelerinin nasıl hesapsızca yapıldığını gösterir; ya da verimlilik değil, "siyasi hesap"la

KÖİ İHALELERİ

Evvela, ihale diyoruz ama bu ihalelerin hemen hepsi "davet usulü"yle yapılmıştır.

Diğer sorun verimlilik meselesi. KÖİ ihaleleriyle, tipik örneği Kütahya'daki Zafer Havaalanı olmak üzere tek uçak inmeyen 4 kadar havaalanı neden yapıldı

KÖİ ile yapılan büyük alt yapı tesisleri elbette ülke için kazançtır. KÖİ modeli rasyonel ve şeffaf uygulandığı takdirde, Türkiye gibi sermaye birikimi zayıf ülkeler için ciddi bir şanstır. Fakat rasyonel fayda-maliyet hesabı yapılmadan, popülist anlayışla ve üstelik şirketlere yüksek oranlı gelir garantilere vererek alt yapı tesisleri kurmak Türkiye'deki enflasyonun sebeplerinden biridir.

Enflasyonun diğer sebebi, yine oy için, tüketimin ve borçlanmanın teşvik edilmesi, faizin emirle indirtilmesidir. Kaynaklar tükenince şimdi kemer sıkıyoruz.

TEPAV'a göre, KÖİ ihalelerinde Türkiye dünyada birinci sıradadır ve 2021 itibarıyla KÖİ sözleşmelerinin tutarı 160 milyar ABD doları seviyesindedir.

Fahrettin Koca'nın şehir hastaneleri konusunda 25 yıl için verdiği rakamdan hareketle, havaalanları, köprüler ve nükleer santral gibi büyük tesisler için verilen gelir garantisinin toplamının çok yüksek olduğunu tahmin edebiliriz. Ben bir rakam bulamadım,

ARAŞTIRMA İHTİYACI

Bu konuda tüm KOİ ihalelerini ve 25 yıl ile 42 yıl arasında değişen sürelere ilişkin gelir garantilerini tespit etmek üzere bir Meclis araştırması yapılmalıdır. Fakat bu yönde muhalefetin verdiği önergeler iktidar çoğunluğunca reddedildi, yine reddedilecektir.