Bayan okuyucumuz: "Gıybet nedir Azabı ve kefâreti nasıldır Neler gıybettir, neler gıybet değildir Gıybetin hüsn-ü zandan farkı nedir"

GIYBET FACİASI

Gıybetin tanımını Peygamber Efendimiz (asm) şöyle yapıyor:

"Gıybet, din kardeşinin yüzüne karşı söyleyemediğin şeyi arkasından söylemendir."1 "Gıybet, din kardeşini hoşlanmayacağı bir şekilde anmandır."2

Kur'ân da şöyle buyurur: "Zannın çoğundan sakınınız. Zîra zannın bir kısmı günahtır. Bir birinizin günahını araştırmayınız. Bir kısmınız bir kısmınızı gıybet etmesin. Sizden biriniz ölü kardeşinizin etini yemekten hoşlanır mı Ondan tiksinirsiniz! Allah'tan sakının. Şüphesiz Allah tövbeleri dâimâ kabul eden ve acıyandır."3

Şu halde, bir Müslüman'ın kusurları, onun gıyabında, başkasının yanında tartışılmayacak, araştırılmayacak, soruşturulmayacak.

Konuşulan kimselerin onu tanımamaları ve bilmemeleri, orada onun gıybetinin yapılabil-eceği anlamına gelmiyor.

Gıybet Günahından Muaf Durumlar Var mıdır

Saîd Nursî Hazretleri dört durumda gıybet günahının olmadığını bildirir. Bunlar özetle şunlardır:

1-Birisi, zarar gördüğü birisinden hakkının alınması için, onu, görevliye veya ilgiliye şikâyet edebilir.

2-Kendisiyle ortak iş yapılmak istenen kişinin mesleğe yatkınlığı, iş kabiliyeti, tutumluluğu, güvenilirliği, huyu, suyu... vs. ile ilgili olarak sıhhatli bilgi elde etmek ve ona göre doğru hareket etmek amacıyla soruşturmak câizdir.

3-Tahkir, tezyif veya teşhir maksadıyla değil, adı veya başka sıfatı bilinmeyen bir kişiyi, onu tanımayanlara tarif etmek ve tanıttırmak maksadıyla "topal adam", "gözlüklü genç", "eli yaralı olan", "ak sakallı", "kırmızı saçlı", "mavi eşarplı" gibi vasıflandırmalar gıybet sayılmaz. Ancak bu vasıflandırmalar hakâret etme, alaya alma, hafife alma ve teşhir etme gibi amaçlar taşıyorsa, tanımayanların yanında da olsa gıybettir ve haramdır.

4-Fâsık-ı mütecâhir olan, yani fenâlıktan sıkılmayan, yani işlediği seyyiâtla iftihar eden, zulmünden lezzet alan, utanmayan, Peygamber Efendimiz'in (asm) ifâdesiyle, "açıkça günah işlemekten hayâ etmeyen"4 kimselerin ardın-dan konuşmak gıybet değildir.

Bu kimseler hakkında garazsız olarak ve sırf hak ve maslahat için arkadan konuşulabilir. Buna izin var. Fakat bu sınıfların dışında kalan Müslümanların, tanınmak veya tanınmamak ayırımına gidilmeden, gıybeti yapılmamalıdır. Çünkü, ateşin odunu yiyip bitirdiği gibi, gıybet de salih amellerin sevabını yer bitirir.5

GIYBETİN AZABI

Gıybetin azabını Peygamber Efendimiz'den (asm) dinleyelim:

"Rabbim beni mîrâca çıkardığında demirden tırnaklarla yüzlerini ve gözlerini tırmalayan bir topluluğa rastladım. Cebrâil'e (as) dedim ki: "Bunlar kimlerdir"