İnsan odaklı, bilim felsefe, tarih açılımı aydınlanmacının yolu

1966 yılının yaz başı, Cumhuriyet gazetesinde ilk günlerim. Üniversitelerin reform sorunlarının, kitap hırsızlıklarının yoğun tartışılması süreci. 1961 Anayasası'nın kaleme alnmasında raportör, öncü, hocaların hocası Ord. Prof. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu'nun merkez binadaki odasındayım. Heyecanlı, sorabileceğim sorulara ilişkin kaygılıyım. Kapıdan girer girmez yüksek tavanlı büyük odanın girişinden, uzaktan sevinç çığlığı tadında bir seslenişle kaygılarım uçup gidiveriyor.Sevgili Hocamız akıl almaz bir insan sıcaklığı ile "Cumhuriyet'in en genç yazarı en yaşlısının yanına hoş geldin. Üstelik yakanda çok sevdiğim uçuçböceğinin iğnesi var.." cümleleri ile karşılıyor. Savunulacak üniversiteler reformunun ne menem bir şey olduğunu, yalın öz Türkçe cümleleri ile öğretmeye başlıyor. Hocası, Hitler faşizminden kurtulmuş Swaytz'dan kazanmakla övünç duyduğu hukuk bilgeliğinin hakkını veriyor. Yetmiyor, oracıkta beni kızı ilan ediyor. Sonrası günlerde gazeteye her gelişinde elinde bayıldığım kır menekşeleri ile odama uğramayı unutmayarak sevgisiyle besliyor.Meriç Velidedeoğlu ile 15 yılı aşan evliliğinde, "Biz gündüz ve gece çalışarak, Atatürk'ün dehası ile yaratılmış Cumhuriyet devrimlerinin kuşaktan kaşağa ulaşması için 30 yıllık bir çalışma yapmış olarak, gelecek kuşaklara ulaşacağız" tezini yeri geldikçe benimle de paylaşıyor. Gerçekten de ülke içi ile yetinmeyerek dünyaya açılmış olarak Meriç Velidedeoğlu'nun, emanet aldığı görevlerini kuşaktan kuşaklara taşımasına tanıklık ediyorum..12 Mart'ın karanlık günlerine girişte, Aziz Nesin, bizim "Aziz Ağabeyimiz" üzerine görev aldığı Aydınlar Dilekçesi'ni Meclis'te tüm partilerin yetkin yönetici, milletvekilleri kadroları ile paylaşmak görevini üstlenmişti. Beni yanında zorla çekiştiriyor. Tezini, habercilik işleri arasında Meclis'in çoğunluk kadrolarını öğrencilikten tanımış olmamla ilişkilendirmiş. Aydınların muhtırası metni postayla tüm milletvekillerine ulaştırmak yeterli kabul edilmemiş.Tüm kritik isimlerin odalarında bir şeyler içilirken sohbetle derdimizi paylaşıyor. Hiç unutmuyorum, aramızdan yakın tarihlerde ayrılmış Oğuzhan Asiltürk'ün odasındaki sohbet sürerken radyodan canlı yayın 12 Mart Muhtırası okundu. Karşılıklı soğuk bir sessizlikten sonra, turumuzu yarıda keserek Meclis'ten ayrıldık. Aydınların dilekçesindeki uyarılara kulak asılmadan 12 Mart darbesi geliyordu..12 Mart sürecinde yaşanacak, öğrenci gençlikten başlanarak tüm sendikal, siyasal, toplumsal örgütlenmeler ile bire bir aydınlanmacı önderleri hedef alan ağır işkenceler sürecinin kokuları, uygulamaların içinde ağır işkencelerin gerçekleştirilmesine dönüşecek, "üç fidan"ın idamları simge,