Son dönemde medyada sıklıkla emekli maaşlarının hedef yapıldığı haberler görüyorum. Oysa... Gerçeklik, onu algıladığımız gibi değil, kendi olduğu gibidir...

Ne demek istiyorum; önce bazı tarihi bilgiler vereyim:

İnsanlık tarihinde emeklilik sistemi yenidir. Sanayi Devrimi öncesi dönemde yaşlılık, hastalık veya sakatlık gibi durumlar sebebiyle çalışma gücünü kaybeden insanlara aile içinden, hizmet gördüğü meslek grubundan veya devlet tarafından çok az yardımlar yapılırdı. Tarih sahnesine çıkan işçi sınıfı mücadeleyle emeklilik hakkını kazandı...

Bizim tarihimizde de emeklilikyeni. Osmanlı'da 19'uncu yüzyılın ikinci yarısına kadar kamu görevlileri dışında kalan insanların sosyal güvenlik ihtiyacı değişik şekillerde karşılandı. Kadına verilen mehir, kimsesiz çocuklar için eytam, yeniçeriler için orta sandıklar, ticari dayanışma için esnaf sandıklar, köy ve mahalle fakirleri için avarız sandıkları gibi...

Keza çeşitli vakıflar yaşlı, sakat, hasta ve ihtiyaç sahibi insanların ihtiyaçlarını giderirdi.Bunların maddi kaynaklarızekât, sadaka, fitre gibi dini ibadetler sevaplar idi.

Geleneksel devlet tipinden, modern merkeziyetçi devlet tipine geçiş süreci başlatan Tanzimat'ta emeklilik modernleştirilmeye çalışılsa da başarılamadı. Hele Osmanlı'nın yaşadığı mali krizler sebebiyle emekli maaşlarında hep sorun yaşandı. Çoğu zaman çalışanlar bile maaş alamaz oldu...

Pek çok yenilikte olduğu gibi modern emeklilik sisteminin kurulmasında Osmanlı askeri kurumları öncülük etti. Ordu personelinin emekli, dul ve yetimlerine maaş ödenmesi için 1866'da Askeri Tekaüd Sandığı kuruldu. Ardından, sivil memurların emekliliklerini düzenleyen nizamnameler yayınlandı, kanunlar çıkarıldı...

Karmaşık detaya boğmayayım sizi:

Memurun çalışma süresi otuz yıldı.

Çalışanların maaşından yüzde 5 emeklilik fonuprimi kesiliyordu.

Emekli maaşı ise ortalama son aylığın yüzde 50'siydi. Ki bu maaşa arpalık denirdi. (Günümüzde arpalığın argoya dönüştürülüp açıktan para almak anlamında kullanılması emeklilere bakışı özetliyor sanki!)

Osmanlı emekli maaşlarının hesaplanmasındaki hatalar hep yargı konusu oldu. Üstelik emekli sayısı hayli azdı. Örneğin, nüfusu o dönem yaklaşık 20 milyon olan Osmanlı'da 1880-1912 yılları arasında emekli olan mülki memurların sayısı sadece 10 bin 146 idi. Emeklilerin büyük çoğunluk hafız gibi din görevlisiydi.