Güvercinler bize örnek olmalıdır. Çoğunlukla cami avlularında vemeydanlarda sürüler hâlinde aylak aylak dolaşan, amacı yalnızca karnını doyurmak ve barınmak olan bu kuş; eğitilip emek verildiğinde insanlığa nasıl fayda sağlayabileceğini göstermesi bakımından dikkat çekicidir

"Yılan gibi zeki, güvercin gibi saf olun."Matta 10:16 İstanbul'da doğup, büyümüş biri olarak güvercinlere karşı özel bir sevgim vardır. Hele de bir güvercin türü olan "Kumru"ları çok severim. Bir dönem evimizin arka penceresine yuva yapan ve zaman zaman "Huu huuu" diye seslerini duyduğum bu kuşların benim gönlümde apayrı bir yeri vardır. Londra'daki Trafalgar Meydanı'nda uçuşan güvercinlere "Uçan fareler" denilmesi beni çok üzmüştü; çünkü bu kuşların benim ülkemde özel bir önemi vardı. Özellikle camilerin avlularında ya da önlerinde kümelenen bu kuşlar zaman zaman hep birlikte havalanır ve gökyüzü onların kanat sesleriyle dolar. İstanbul'da yaşadığımı hatırlarım.

"İstanbul'un dinliyorum, gözlerim kapalı,

Serin serin Kapalıçarşı

Cıvıl cıvıl Mahmutpaşa

Güvercin dolu avlular"

Orhan Veli

Tarihin ilk evcilleştirilen kuşu

Güvercin, insanlık tarihi boyunca saflığı temsil ettiği düşünülen bir kuş olup, Columbiformes takımının Columbidae (Güvercingiller) familyasını oluşturan yaklaşık iki yüz elli türün ortak adıdır. Dünyanın hemen her yerine yayılmış olan bu kuşların tohum ve meyveyle beslenen üyeleri genellikle toplu hâlde yaşarlar. İnsanlığın evcilleştirdiği bilinen ilk kuş türü güvercindir. Palearktik biyocoğrafik bölgenin (Avrupa, Asya ve Afrika'nın kuzeyi) batısında yaşayan kaya güvercininden evcilleştirilen bu türün ortaya çıkış tarihi MÖ 4500'lü yıllara kadar uzanmaktadır. İlk evcilleştirildiği dönemden günümüze yüzlerce evcil güvercin soyu geliştirilmiştir.

Bu türler, görünüşlerinin güzelliği, uçma becerileri ve yön bulma özelliklerinin yanı sıra eti için de yetiştirilmektedir. Güvercinlerin uzun süre uçabilme ve ilk hareket ettikleri yere geri dönebilme yetenekleri nedeniyle, çok eski dönemlerden itibaren haberleşme amacıyla kullanıldıkları bilinmektedir. Bu amaçla yetiştirilen ve posta güvercini olarak bilinen tür, atasına çok benzeyen fakat daha iri yapılı kaya güvercininden türemiştir.

Anadolu'da güvercin

Ülkemizde güvercin yetiştiriciliği hemen her bölgede yapılmakla birlikte, özellikle Mardin ve Şanlıurfa gibi Güneydoğu Anadolu illerinde çok daha yaygındır. Güvercin türleri içinde "Mardin" adıyla bilinen tür, uçarken taklalar atmasıyla ünlüdür. Pelenk ve perçemli gibi yerel türlerin yanı sıra tavus güvercini ve posta güvercini gibi türler de ülkemizde yetiştirilmektedir.

Semavî dinlerde

Güvercin'in semavî dinlerde özel bir önemi vardır. Hz. Nuh, tufanın son bulmasının ardından içinde bulunduğu tekneden bir güvercin uçurur. Bir süre sonra güvercin, barışın ve ilahî cezanın sona erdiğinin işareti olan bir zeytin dalıyla geri döner.

Antik çağlardan cepheye

Güvercin, çok eski dönemlerden itibaren hızlı bir haberci olarak kullanılmıştır. Antik Mısır'da MÖ 1350'lerden itibaren posta hizmetlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Haberler güvercinin ayağına bağlanır, uçurulan kuş daima kendi yuvasına geri döner. Yaşlı Plinius, MS 1. yüzyıl civarında güvercinlerin askerî haberciler olarak kullanıldığını aktarır. Birinci Dünya Savaşı sırasında da posta güvercinleri askerî haberleşme amacıyla yaygın olarakkullanılmıştır. Kaya güvercini doğuştan gelen yuvasını bulma yeteneğine sahiptir. Özellikle hızlı bir şekilde yuvasına dönme becerisi nedeniyle haberleşmede tercih edilmiştir. 1897 yılında ise Yeni Zelanda'nın Auckland şehri ile Büyük Set Adası arasında haberleşme amacıyla "Büyük Set Güvercinlik Servisi" adıyla bir posta hattı kurulmuş, bunun anısına da dünyanın ilk hava postası pulları basılmıştır.

Posta güvercinleri, haberleşme amacıyla kullanılmak üzere yuvasının bulunduğu yerden kafes içinde bir diğer noktaya taşınır; çünkü doğal halleriyle tek yönlü uçuş yapabilmektedirler. Ancak götürüldükleri yerde bir süre beslenip eğitilip serbest bırakıldıklarında önce yuvalarına, ardından beslendikleri yere geri dönebilirler. Bu şekilde eğitilen posta güvercinleri iki yönlü uçuş yapabilmekte, karadan taşınmalarına gerek kalmamaktadır.

Yarışların yeni görevi

Artan teknoloji, zamanla güvercinle haberleşmeyi gereksiz kılmıştır. Ancak özellikle İngiltere'de bu kez güvercinler arasında hız ve mesafe aşma yarışmaları yapılmaya başlanmıştır. Bu şekilde eğitilen güvercinlerin 1.800 kilometreye kadar uzun uçuşlar gerçekleştirebildiği, ortalama uçuş hızlarının 97 kilometre/saat olduğu, hatta bazı özel yetiştirilmiş güvercinlerin 160 kilometre/saat hıza ulaşabildikleri tespit edilmiştir.