Sevgili Hürriyet okurları... Kış ayları yaklaşıyor, havaların soğumasıyla birlikte çocuk polikliniklerinde öksüren, burun akıntılı, ateşli küçük misafirlerin sayısı hızla artış gösterecek.

Ailelerin ise biz doktorlara sorusu hep aynı: "Hocam, çocuğumun bağışıklığını güçlendirmek için ne verebilirim" Gerçek şu ki, "bağışıklığı güçlendirmek" kulağa güzel gelse de, tek bir sihirli karışım yok. Bilimsel veriler ışığında, bazı vitamin ve mineraller gerçekten destek olabilir; bazıları ise sadece halk arasında doğru kabul edilmiş yanlış alışkanlıklardan ibaret. Peki, hangisi işe yarıyor, hangisi gereksiz Tüm bu merak edilen soruları bugünkü köşe konuğum olan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Umur Özdöl ile konuştuk. İşte verdiği bilgiler...

Umur Özdöl

KIŞ AYLARININ VAZGEÇİLMEZİ D VİTAMİNİ

Kış aylarında gün ışığı süresinin azalmasıyla, çocuklarda D vitamini düzeyi belirgin biçimde düşer. Bu vitamin sadece kemik gelişimi için değil, aynı zamanda bağışıklık sisteminin "temel taşlarından" biri olan T hücrelerinin çalışması için de gereklidir. ABD'de yapılan randomize kontrollü bir çalışmada, okul çağındaki çocuklara 1200 IU D vitamini verilmesiyle influenza A enfeksiyonu oranında yüzde 40'a yakın azalma saptanmış. Benzer şekilde Kanada'da 6–8 yaş arası çocuklarda yapılan bir başka araştırmada, kış boyunca 800 IU D vitamini takviyesi alan çocukların daha az üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdiği görülmüş. Ancak, maalesef her minik birey için bu dozların genel geçer olduğunu söyleyemeyiz. Yaşa ve altta yatan hastalıklara göre önerilen günlük dozların bireysel bazda karar verilmesi gerektiğini unutmamalıyız. Klinik öneri; Türkiye gibi güneşli ama kış döneminde güneş ışığı maruziyeti zayıf olan ülkelerde, tüm bebek ve çocuklarda günde uygun dozda D vitamini takviyesi önermekteyiz. Verilecek takviyenin içeriğine ve miktarını ise çocuk doktorunuza danışarak kullanabilirsiniz.

KÜÇÜK BİR MİNERALLE BÜYÜK ETKİ: ÇİNKO

Çinko, bağışıklık hücrelerinin çoğalmasında ve savunma mekanizmasında önemli rol oynar. Çinko eksikliği, özellikle iştah kaybı yaşayan veya tek tip beslenen çocuklarda enfeksiyonlara yatkınlık oluşturabilir. Yine de çinko takviyesinin "her çocukta" mucize ortaya koyacağını düşünmek abest olur. Unutmamalıyız ki dünya çapında yapılan sistematik derlemeler, çinko takviyesinin sadece çinko eksikliği olan çocuklarda anlamlı fayda gösterdiğini ortaya koyuyor. Sağlıklı, dengeli beslenen bir çocukta ise rutin çinko desteği önerilmiyor. Klinik öneri; et, yumurta, balık ve tam tahıllı gıdalarla yeterli ve dengeli beslenen çocuklarda ek takviye gerekmez. Uzun süren iştahsızlık, tırnak kırılması veya sık enfeksiyon geçirme gibi bulgular varsa hekimle birlikte çinko düzeyi ölçülmelidir.

YENİ NESİL 'DOĞAL KALKAN':BETA-GLUKAN

Son yıllarda "bağışıklık güçlendirici" olarak en çok konuşulan takviyelerden biri beta-glukan. Yulaf, arpa ve bazı mantarlardan elde edilen bu doğal polisakkaritler, vücudun savunma hücrelerini "uyanık" tutma özelliğiyle tanınıyor. Avrupa'da yapılan küçük ölçekli klinik çalışmalarda, beta-glukan verilen okul öncesi çocuklarda kış aylarında hastalık günlerinin azaldığı bildiriliyor. Ancak son çalışmalarda bu etkinin limitli olduğunu düşündüren veriler de mevcut. Bilimsel veriler henüz yeterli olmadığı için; daha geniş ve uzun süreli çalışmalara ihtiyaç olduğu bir gerçek. Klinik öneri; bağışıklık desteği arayan aileler için beta-glukan güvenli bir seçenek olabilir ancak ilaç değil, bir destek ürünüdür. Kullanım dozu ve süresi konusunda her takviye gibi mutlaka çocuk doktoruna danışılmalıdır.

C VİTAMİNİ, E VİTAMİNİ VE DİĞER ANTİOKSİDANLAR

Soğuk algınlığı denince akla ilk gelen, belki de en popüler vitamin; C vitamini. Halk arasında yerleşmiş kanının aksine son araştırmalar, sağlıklı çocuklarda yüksek doz C vitamini kullanımının hastalık sıklığını anlamlı derecede azaltmadığını gösteriyor (yani ezbere her grip döneminde C vitamini takviyesi almak sanıldığı gibi faydalı olmayabilir.) Ancak yetersiz beslenen veya yoğun stres altındaki çocuklarda, C vitamini desteği iyileşme dönemini hızlandıracaktır. E vitamini, hücre zarlarını koruyan bir antioksidandır fakat çocuk yaş grubunda etkinliği sınırlı aynı zamanda uygulama dozu açısından veriler yetersiz kalmıştır. Aynı şekilde, "bitkisel bağışıklık takviyesi" olarak sunulan birçok ürünün (örneğin ekinezya, propolis, moringa) çocuklarda güvenilirliği ve etkinliği konusunda bilimsel veri çok az ve mevcut veriler ise fayda konusunda çelişkilidir. Klinik öneri; renkli sebze ve meyveler, taze sıkılmış meyve suyu, yeşil yapraklı sebzeler çocuklar için en güvenli "doğal antioksidan" kaynaklarıdır. Unutmamalıyız ki her zaman meyve suları yerine meyve yemeye öncelik vermeliyiz.