Yaşlanmanın çaresi var mı

Sefa Saygılı

Yaşlılık hastalığı olan Alzheimer'a yaş ilerledikçe daha sık rastlanmaktadır. Öyle ki 65 yaş üstü 100 kişiden ortalama 6'sında Alzheimer hastalığı ortaya çıkarken; yaş 90'a gelince bu oran % 50'ye yükselmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü rakamlarına göre dünyada şu an 40 milyon Alzheimer'lı varken bu sayının 2050'de 135 milyona çıkması beklenmektedir. Toplumumuz yaşlandıkça ülkemizde de sorun büyümektedir.

Yaşlılık için önemli bir risk olan Alzheimer'ın önlenmesi ve tedavisi için çeşitli ilaçlar kullanılıyor. Fakat bu ilaçların Alzheimer'ı geriye çevirmek bir yana rahatsızlığın ilerleyişini de durdurmadığı biliniyor. İlaç üreticisi firmalar bile bunu iddia edememekte, ancak hastalığın gidişatını yavaşlatabileceğini söylemekteler. Tabii hastada ilaca bağlı çıkabilen yan etki ve komplikasyonlar da ayrı.

İşte şimdi öğreniyoruz ki Amerikan ilaç devi Pfizer, Alzheimer hastalığı için yaptığı ilaç araştırmalarını durdurma kararı almış. BBC'nin haberine göre firma, kaynaklarını 'sonuç alınması daha muhtemel alanlara' aktaracakmış. Uzmanlar bu aşamaya gelen bir ilaç için 2 milyar dolarlık harcama yapıldığını fakat istenen neticenin alınamadığını ifade ediyorlar.

Yine büyük ilaç üreticileri Novartis ve GlaxoSimithKline de geleneksel nörobilim araştırma laboratuvarını kapatma kararı aldı ve kanser, kalp hastalıkları gibi daha üretken alanlara yöneldi.

Ümitsizlik sadece Alzheimer ve demansta (bunama, kocama) değil. Yaşlanma ile ilgili yapay zekâ ve makine öğrenimi araçlarının desteğinde yapılan çalışmalarda da süreci tersine çevirmeyi bırakın durdurmanın da mümkün olamayacağını gösteriyor.

BioRxiv'de ön baskı versiyonu yayınlanan araştırmada, insanlardaki yaşlanmanın "direnç" diye adlandırılan önemli bir bileşeni değerlendirildi.

Bilim insanları özellikle, yaşlanmayla birlikte organizmada kaybolan biyolojik bilgilere ışık tutan ve termodinamik biyolojik yaş (thermodynamic biological age/tBA) denen bir faktörü inceledi. Araştırmacılara göre tBA, yaşlanan bir organizmada ortaya çıkan bozukluğun derecesini gösteriyor.

Bilim insanları tBA yaşla birlikte arttığından kişide direnç azalmasına yol açabileceğini ve bunun da kronik hastalık oranının ve ölüm risklerinin "katlanarak hızlanmasına" sebep olacağını söylüyor.

Makalenin ortak yazarı ve Gero'nun başkanı Peter Fedichev, yayınladıkları bültende şöyle diyor: "Ölçümlerimize göre; nüfusta direnç kaybı gösteren kişi sayısı katlanarak artıyor ve tam da iki katına çıkan ölüm oranı kadar hızlı şekilde, her 8 yılda bir iki katına çıkıyor."

Bilim insanları bu değişimin geri döndürülemeyeceğini ifade ederken, yaşlanmayı tersine çevirme ihtimalleri üzerinde ciddi kısıtlamalar oluşturacağını da ifade ediyorlar.