YALANIN HÂKİMİYETİ

SEFA SAYGILI

Birtakım siyasilerin, gazetecilerin, youtuber'ların, sanatçı ve önde gelen kişilerin gayet rahat yalan söylediklerini görüyoruz. Yalan söylemeyi alışkanlık haline getirmenin adı psikolojide mitomani, yalan söyleyen kişilere de mitoman adı verilir.

Aslında mitomanlara toplumda çok rastlanır. Bilhassa hekimlik pratiğimde ve günlük hayatta o kadar sık bu tiplerle karşılaşıyorum ki şaşırmamak elde değil. Üstelik ahlaki ve dini değerlerin yozlaştığı günümüzde bu tiplerin sayısı giderek de artıyor. Maalesef artık insanlar da mitomanlara hoşgörülü davranıyor, müeyyide uygulamıyor, yalanlarını yüzüne çarpmıyor. Bu yüzden de mitomanlar rahatça at koşturuyorlar.

Düşünün bir tanınmış kişi, devamlı tutarsız ve çelişkili konuşuyor, bir dediği diğerini tutmuyor, geçmişte söylediğinin bugün zıddını söylüyor ancak yine de aynı tarzını sürdürüyor.

Sadece siyasetçilerden değil köşe yazarlarından, habercilerden veya sesi yüksek çıkanlardan da bazıları böyle. Yazısını okutabilmek, dikkat çekmek veya toplumda odak noktası olabilmek için yalan yanlış olduğunu bile bile yapıyor bunu. Utanma olmadan benzer yalanlara daha sonra devam ediyor. Üstelik başka konularda başka yalanlarla

Niçin Yalana Başvururlar

Bu kişiler önceleri zor durumda olduklarında bu hâlin meydana getirdiği sıkıntıdan kurtulmak için veya yaptığı yanlışın kınanmasından, cezalandırılmasından korkarak ya da dikkatleri üzerinde toplamak için yalana başvururlar. Sonra ise giderek yalan söylemeyi alışkanlık hâline getirirler. Yalan artık hayatlarının bir parçası hâline gelmiştir.

Mitomanlar insanları bu şekilde yalanlarla hatalı mecralara, gerçek dışı yollara yönlendirirler. Bundan da haz duyarlar.

Kimler Yalana Başvurur

Çocukluk yıllarında ezilerek veya ihmal edilerek büyütülen kişiler: Sanki insanlardan o yılların intikamını alıyormuş gibidirler. Aşağılık veya yetersizlik komplekslerini bu yolla gidermeye çalışabilirler.

Her yaptığı eleştirilmiş, beğenilmemiş çocuklar da kötülenmekten kurtulmak için yalana başvurabilir ve mitoman adayı olarak karşımıza gelebilirler.

Ayrıca çocuklukta üzerine aşırı düşülmüş, her dediği yapılmış, yanlış yaptığında müsamaha ile karşılanmış çocuklarda da yalan söyleme davranışı sık gelişir.

Çocuk taklit yolu ile davranışlarını öğreneceğinden anne-baba yalan söyleyen kişiler ise çocuk bundan olumsuz etkilenir. Çünkü o ebeveynlerini izler, onları doğru veya yanlış ayırt edemeden kendine model olarak alacaktır. Bu da mitomaniye giden yol demektir.

Narsist yani kendine hayran kişiliğe sahip olanlar kendilerini üstün, hatasız olduklarını gösterebilmek amacıyla yalana kolayca başvururlar.

Yine histerik, dengesiz kişiliği olanlar da dikkatleri üzerlerine çekmekten zevk aldıkları için yalan söylerler. Bundan da suçluluk hissi duymaz, vicdan azabı çekmezler.