Bindiğimiz dalı kesmek: Organik dayanışma ve linç

Sosyolojinin kurucu babalarından Emile Durkheim, şehirde sosyal ilişkilerin, birlikte yaşama pratiklerinin ve dayanışma modellerinin köylerdekinden nasıl farklılaştığını tespit eder.

Bu tasnif, kırsalın kolektif cezalandırma eğilimi ile kentin uzmanlaşmış mensuplarını koruma gayretini karşılaştırmak için çok kullanışlıdır.

Kırsal bölgelerde yaşayan küçük, izole topluluklarda herkes birbirine benzer. Herkes sabah kalkar, kendi tarlasını sürer, kendi sütünü sağar, kendi ekmeğini yapar. Hayat pratikleri ve rutinleri birbirinin kopyasıdır.

Herkes aynı kutsalları paylaşır.

Köyde dayanışmanın temelinde karşılıklı bağımlılıklar değil, ortak değerler vardır.

Bu yüzden köyden birisi köyünün adetlerine, usullerine, kutsallarına saygısızlık ederse cezası çok ağır olur. Dışlanabilir, ağır hakaretlere uğrayabilir, fiziki saldırıyla karşılaşabilir, köyden sürülebilir.

Neden Çünkü köyde herhangi bir ayırt edici uzmanlığı olmayan birey, topluluğa faydası açısından bakıldığında harcanabilirdir. Topluluk içinde ikame edilmesi çok kolay bir rolü vardır. Önemli olan topluluktur.

Topluluk, ortak değerlere ters düşeni yok ederek rahatlar.

Bu, "cezalandırıcı hukuktur".

Bununla hem "suçlu" cezalandırılmış, hem farklı/ özgün düşünmeye cüret edebilecek köylülerin gözü korkutulmuş olur.

Köydeki "mekanik dayanışmanın" yerini şehirlerde "organik dayanışma" modeli alır.

Şehirlerin etnik, dini, ideolojik kompozisyonu homojen değildir.

Tüm şehir sakinlerince paylaşılan ortak değerler bulmak zordur.

Şehirliler -bir etnik ya da ideolojik gruba intisap ederek değil- uzmanlaşarak kendilerine şehir hayatında yer edinirler. Fırıncının gözlükçüye, gözlükçünün terziye, terzinin hemşireye, hemşirenin pazarcıya, onun da ayakkabıcıya, eczacıya, öğretmene, doktora ihtiyacı vardır.

İnsanlar ihtisaslaşarak kendilerini kıymetli kılarlar.

İşte "organik dayanışma" budur: İş bölümü ve ihtisaslaşma.

Şehirlileri bir arada tutan, birbirlerine benzemeleri değil, birbirlerinden farklı oldukları halde birbirini tamamlayacak şekilde organize olmalarıdır.

Nüfusumuzun çoğu artık şehirlerde yaşıyor.

Devasa metropollerde, kozmopolit şehirlerde, birbirini hiç tanımayan milyonlarca insanla birlikteyiz. Ve en önemlisi: birbirimize muhtacız.

Organik toplumda dayanışma modeliyle birlikte hukuk da farklılaşır.

Medeni topluluklarda uzmanlığı ile yer edinmiş bir kimse yasa/sözleşme dışı bir fiil gerçekleştirdiğinde onu ağır bir ceza vererek işlevsiz kılmak toplumun aleyhinedir.

Bunun yerine o kişinin topluma yeniden kazandırılmasına gayret edilir.