Zal Mahmud Paşa Camii, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Zal Mahmud Paşa'nın Mimar Sinan'a yaptırdığı bir camidir. Bu cami, medrese, türbe, çeşmeden oluşan bir külliyedir. 1577 yılında Zal Mahmud Paşa ile eşi Şah Sultan tarafından yaptırılan cami, Eyüpsultan'da Defterdar Caddesi ile Zal Paşa Caddesi arasında yer alır. Zal Mahmud Paşa, eşi Şah Sultan'dan on üç gün önce 50 yaşındayken vefat etti ve bu camiye defnedildi.

Mimar Sinan'ın şahaserlerinden biri olarak değerlendirilen Zal Mahmud Paşa Camii, mimari açıdan oldukça güzel bir camidir. Cami güzel olmasına güzeldir ama camiyi yaptıran Zal Mahmud Paşa, halk arasında pek de sevilen bir şahsiyet değildir. Bu cami, Mimar Sinan'ın eseri olmasına rağmen yapıldığı dönemde beş yıl boyunca hiç kimse bu camiye namaz kılmak için gitmedi!

Zal Mahmud Paşa, Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim zamanında vezirlik yapan Boşnak asıllı bir devşirmedir. Kanuni Sultan Süleyman'ın kapıcıbaşısı olduğu dönemde, Şehzade Mustafa'nın boğdurtulması vakasında önemli bir rol oynadı. Kanuni Sultan Süleyman, oğlu Şehzade Mustafa'yı çadırında kabul edeceğini haber verdi. Şehzade Mustafa uzun süredir görüşmediği babasının huzuruna çıkmak ümidiyle girdiği çadırda, yedi dilsiz celladın saldırısına uğradı. Babasının çadırında, yedi dilsiz celladın elinden kurtulan Mustafa, güreş konusunda mahir olan kapıcıbaşı Mahmud tarafından durdurularak yere çökertildi, bu sayede cellatlar Mustafa'nın boynuna kemendi geçirip boğabildiler.

Zal Mahmud, Şehzade Mustafa'dan vakti zamanında iyilik gören, şehzadenin bildiği tanıdığı bir kişiydi. Hatta cellatların elinden kurtulan şehzade, Zal Mahmud'u görünce sevindi, "Kurtar beni Mahmud!" dedi ama Zal Mahmud, yediği çanağa tükürerek şehzadeye baltayla saldırdı. Oysa Şehzade Mustafa, hayatı boyunca Zal Mahmud Paşa'ya hep yardım etti. İlginçtir, Şehzade Mustafa yardım ettiği o kişi tarafından vahşice öldürüldü. Şehzade Mustafa'nın katledildiği haberi duyulunca, Yeniçeriler galeyana geldi ve yer yer ayaklanmalar başladı. Ancak tarihin her döneminde olduğu gibi, bahşiş adı altında dağıtılan paralar, Yeniçerilerin öfkesini dindirdi; parayı alan Yeniçeriler susmayı tercih etti!

Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünden sonra tahta çıkan II. Selim, ilk olarak Zal Mahmud tarafından katledilen ağabeyi Şehzade Mustafa'ya Bursa'da bir türbe yaptırdı. Ayrıca II. Selim, Zal Mahmud'u da unutmadı, onu İstanbul'a çağırarak kardeşi Şah Sultan ile evlendirdi ve damad-ı şehriyarî ünvanını aldı. II. Selim, tahta çıkmasında desteğini esirgemeyen Zal Mahmud'u hanedan mensubu yaparak minnetini gösterdi. Bu organize cinayetin tetikçisi olan Zal Mahmud Paşa, basit bir saray görevlisiyken (kapıcıbaşı), ödüllendirilerek 1560-1566 yılları arasında Anadolu Beylerbeyi görevine getirildi. II. Selim bununla da yetinmedi, Zal Mahmud'u Divan-ı Hümayün'da beşinci vezirliğe kadar yükseltti.