Milli Mücadele sırasında bir arada hareket eden aydınlar arasında ülkenin kurtarılmasından sonra görüş ayrılıkları belirginleşmeye başladı. Saltanatın kaldırılması, Lozan Antlaşması'nın imzalanması, Cumhuriyet'in ilan edilmesi Atatürk ile eski silah arkadaşlarının aralarının açılmasına yol açtı.

Kazım Karabekir'in "Cumhuriyet yanlısıyım fakat şahsi saltanat karşıtıyım" biçimindeki sözleri günlerce gazetelere konu oldu. Ali Fuat ve Kazım Karabekir ordudan ayrılmayı düşündüklerini söyledi. Orduda görevli olan kimi paşaların istifa etmesi, Meclis'teki muhalefeti yüreklendirdi.

strong class"read-more-detail"Haberin Devamı

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk muhalefet partisi olarak kuruldu. Mustafa Kemal Paşa'nın eski silah ve dava arkadaşları olan Kazım Karabekir, Rauf Bey, Ali Fuat Paşa, Refet Paşa ve Adnan Bey'in öncülüğünde, 17 Kasım 1924'te kuruldu. Fırka başkanlığına Kazım Karabekir getirildi. Parti tüzüğünde Cumhuriyet ilkesinin, liberalizmin ve demokrasinin benimsendiği belirtilirken aynı zamanda dini inançlara da saygılı olunduğu açıklandı.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kısa sürede geniş bir kitleye yayıldı. Bastırılmış muhalefetin görüşlerini ifade edebileceği bir siyasi partinin o güne dek kurulmamış olması, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın en büyük avantajı oldu. Parti üyeleri, tek partili muhalefetsiz bir sistemin otoriter yönetime kayacağı endişesi barındırdıklarını ve bunun önlenmesi için böyle bir harekete giriştiklerini belirtti.

Özellikle doğu illerinde partiye karşı büyük bir ilgi oldu. Atatürk de bu girişimi olumlu karşıladı. Times Gazetesi'ne verdiği röportajda, "Ulus egemenliğine dayanan ve özellikle Cumhuriyet esaslarına sahip bulunan ülkelerde siyasi partilerin varlığı doğaldır, Türkiye Cumhuriyeti'nde de birbirini denetleyecek partilerin doğacağına şüphe yoktur" diyerek, bu düşüncesini ortaya koydu.

İlk başta muhafazakarların partiye alınmaması düşünüldü. Ancak parti kurulduktan sonra bu düşünce uygulanamadı. Rejim karşıtları da partiye girdi. Parti programı hazırlanırken temel dayanak olarak liberalizm ve demokrasi alındı. Parti, düşünce ve dini inançlara saygılı olduğunu açıkladı. Hükümete ait çiftlikler, araziler, yersiz yurtsuz köylülere verilecekti. Ülke kendi zirai ürünleriyle yaşayabilecek hale getirilecek, iç ve dış ticaretin serbestçe gelişmesine imkan sağlanacaktı. Gümrük vergileri indirilecek, küçük sanat sahiplerini daha da geliştirmek için üretim kooperatifleri kurulacaktı. Sermaye ile emek dengede tutulacak, işçinin kâra ortak olması sağlanacaktı. Eğitimde birlik esas olacak, Milli bir eğitim verilecekti