Bir beyin böyle küstürülür!

Prof. Muzaffer Sherif (Muzaffer Şerif Başoğlu), Türk-Amerikalı sosyal psikologdur. Sosyal psikolojinin kurucuları arasında yer alır. Harvard, Yale, Princeton, Oklahoma, Pensilvanya ve Columbia üniversitelerinde görev aldı. Araştırmalarının çoğunu eşi Carolyn Wood Sherif ile birlikte yaptı. Sosyal psikoloji çalışmalarında ego psikolojisi üzerine ağırlıklı olarak durdu. Bireyler ve gruplar arasındaki ilişkiyi ele aldı. "Hırsızlar Mağarası Deneyi" ve "Otokinetik" deneyleri başta olmak üzere sosyal psikolojiye adını altın harflerle yazdırdı, hocaların hocası oldu!

Haberin Devamı

Prof. Sherif, bir müddet sonra Türkiye'den gelen tüm röportaj isteklerini, yazma taleplerini sürekli geri çevirdi. Türk pasaportunun süresi dolunca yenilemedi. Eşi Carolyn, ABD'li olduğu halde ABD vatandaşı olmayı da kabul etmedi. Hayatı boyunca küs kaldığı Türk vatandaşlığından da ayrılmadı. Ancak Türkiye'ye bir daha adım atmadı. ABD'de de rahat etmedi, cadı avına maruz kaldı. FBI, hakkında soruşturma hazırladı.

İzmir Amerikan Koleji'nin ardından İstanbul Üniversitesi'nde felsefe okudu ve uluslararası bir yarışmadan kazandığı bursla ABD'ye, Harvard Üniversitesi'ne gitti. Türkiye'ye kısa bir dönüşü oldu ama 1933'te yeniden ABD'ye doktora yapmaya gitti, 1936'ya kadar orada kaldı.

1936'da Türkiye'ye döndükten sonra kendini hareketli bir siyasi ortamın içerisinde buldu. O dönemde Türkiye, Alman cephesine yakınlaşmış ve Nazizm etkisiyle faşist, ırkçı söylemler artmıştı. Sherif, Nazi karşıtı yazılar kaleme aldı. Doktorasını Columbia Üniversitesi'nde tamamladı.

Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde görevliyken, "komünizm propagandası ve milli menfaatlere düşmanlık" iddiasıyla gözaltına alındı. Bu dönemde çeşitli gazetelerde ve dergilerde ırk ve ırkçılık üzerine yazılar yazdı. 1943'te kaleme aldığı "Irk Psikolojisi" adlı eserinde üstün ırk ütopyalarını ve Turancılık düşüncesini eleştirdi. Gizli TKP ile ilişkisi ve Turancılık karşıtı yazıları yüzünden tepkileri üzerine çekti.

Yargılandığı sıkı yönetim mahkemesinde 27 yıl hapis cezasına çarptırıldı. ABD Dışişleri Bakanlığı, Sherif'in serbest bırakılması için Türkiye nezdinde girişimlerde bulundu. Hükümet, gelen tepkiler sebebiyle Sherif'i 40 günlük tutukluluk sonrası, yurt dışına çıkma koşuluyla serbest bıraktı. Sherif, önce Princeton Üniversitesi'ne daha sonra da Yale Üniversitesi'ne geçiş yaptı.