Fazla çalışma karşılığı serbest zaman

Fazla çalışma yapan işçinin haklarından biri fazla çalışma ücretidir. Fazla çalışma karşılığında esas olan fazla çalışma ücretinin ödenmesidir. Diğer yandan işçinin talebine bağlı olarak, fazla çalışma karşılığı serbest zaman kullanımı da mümkündür.

Serbest zaman, işçinin fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ücretini almadan ve çalışma yapmadan geçen süre olarak ifade edilebilir.

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca haftalık normal çalışma süresi en fazla 45 saattir. İşçi ve işveren karşılıklı anlaşarak veya işyeri uygulamasına bağlı olarak haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenebilir.

Örneğin, bir işyerinde normal çalışma süresinin 40 saat olarak belirlenmesinde bir engel bulunmamaktadır. Diğer yandan bu husus işyerinde kısmi süreli çalışma yapıldığını ifade etmez. Dolayısıyla ilgili işyerinde tam süreli çalışma haftalık 40 saat olarak belirlenmiş sayılacaktır.

Fazla çalışma olgusu, haftalık 45 saati aşan hallerde gündeme gelmektedir.

Bir yıl içinde en fazla 270 saat fazla çalışma yapılabilmektedir. 270 saati geçen fazla çalışma mümkün olmadığından denkleştirme veya fazla çalışma uygulamalarına dahil edilmesi mümkün olmayacaktır.

Örneğin, işyerinde çalışma süresi 45 saat olarak belirlendiğinde, haftalık 45 saati aşması ve bu çalışmaların yasak çalışma olmaması halinde fazla çalışma yapılmış olacaktır. İşçinin ilgili haftada 50 saat çalışma yapması durumunda 5 saatlik fazla çalışma yapılmış olacaktır.

Ek olarak, işyerinde haftalık normal çalışma süresi 40 saat olarak belirlendiğinde, haftalık 50 saat çalışma yapan işçi; 40 saat ile 45 saat arasında fazla sürelerle çalışma, 45 saat ile 50 saat arasında fazla çalışma yapmış olacaktır.

Her bir saat fazla çalışma karşılığında verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının 50 yükseltilmesiyle ödenmelidir.

Buna karşın, fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla sürelerle çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının 25 yükseltilmesiyle ödenmelidir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine;

Fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı,