'Akıllı dört maymun!' (1)

PROF. DR. YUSUF ÖZERTÜRK

'Görmedim, duymadım, bilmiyorum, her şeyin farkındayım ama işime gelene bakarım' sloganı (mottosu) geçmişten gelen (Konfüçyüs'e kadar dayandırılır) ve halen de sıkça karşılaşılan olayları anlatmak için kullanılan bir semboldür. Farklı kültürlerde, değişik anlamlar yüklenir.

Genel olarak; Çıkarcılık, kendini düşünmek (egoizim), kendini kurtarmak, benden sonra tufan demek için gerçeklere, haksızlıklara, zulümlere vs karşı duyarsız kalmak, bir şey yapmamak, zalim muktedirleri, despotları bile bile desteklemek, yapılan adaletsizliklere aldırış etmemek, bir nevi ölü taklidi yapmak anlamları yüklenebilir.

*Gözü gördüğü halde gerçekleri görmezden gelmek, kulağı işittiği halde hak-doğru sözleri duymamak, aklı olduğu halde akılsızca yapılan işleri alkışlayıp tasdik etmek, her şeyin farkında olduğu halde çıkarına gelmediği için, menfeati zarar görecek korkusuyla aklını, vicdanını öldürmek… Bu bir hastalıktır.

Mecazi olarak bu dört maymun bize bir hayat dersi vermektedir.

Şimdi dört maymunlara kısaca temas edelim:

1. Maymun elleriyle gözlerini kapatmıştır;

*Gözlerimi gerçeğe-doğruya kaparım. Benim için gerçek, menfeatimdir. Menfeatime yarayanı bâtıl da olsa görürüm. Çıkarıma gelmeyeni hak da olsa görmem. Ben fırsatçıyım. Çıkarım neyi gerektiriyorsa onu yaparım. Daima iktidardan, kuvvetliden yana olurum. İktidarın yanlışlarını görmem ve her yaptığını doğru- yanlış demeden alkışlarım. 2. Maymun elleriyle kulaklarını tıkamıştır;

*Gerçek de olsa, işime gelmeyen sözlere, feryatlara kulaklarımı tıkarım, duymazlıktan gelirim. Menfaatime zarar getirecekse, söylenen söz hak-doğru da olsa duymam. Doğruları dinlemek, doğruları yapmamı gerektirir. Bu da beni rahatsız edip, düzenimi bozabilir. En iyisi duymamak. Neme lazım, duyarsam belki bir yerde ağzımdan kaçırır da zarara uğrarım. Nemelazım ben rahat yaşamaya bakarım. Ama işime gelen sözleri kulaklarım çok iyi duyar. Menfaatime yarar her sözü, dikkat kesilir duyarım.

3. Maymun elleriyle ağzını kapatmıştır;

* 'Doğru söyleyen dokuz köyden kovulurmuş'. Ben kovulmaktan hoşlanmam. Söylemek, görmek ve işitmekten daha tehlikelidir. Görmek ve işitmek edilgendir, neticede sahibine pek zarar getirmez. Ama söz etkendir. Bir kere ağızdan çıkınca yayılır ve başkalarını da haberdar etmiş olur. Bir söz insanın başına ne belalar açabilir. 'Söz ola kestire başı' meşhur olmuştur. Bana zararı dokunacaksa dilimi doğruları söylemekten tutarım. 'Ben çıkarıma göre bir düzen kurmuşum. Şimdi ilkeli olacağım, doğru söyleyeceğim diye birilerinin 'tekerine niye çomak' sokayım'