İslam düşüncesi üzerine konuşmanın birtakım zorlukları barındırdığı bazı sorularla birlikte daha net anlaşılabilir. Bir kere günümüzde hakim olan Batı düşüncesi ya/ya da post/modern düşünce karşısında nasıl bir imkanı ihtiva ettiğine dair müslümanlar sarahatli bir çerçeve ortaya koyamamışlardır. Böyle bir durumda zaten egemen görüş hakimiyetini devam ettirirken, diğerlerinin krizlere cevap verebilecek bir "hava" ve edebiyatı üretmesi gerekmektedir.

"İslam düşüncesi" kavramı zikredildiği andan itibaren "hangi İslam düşüncesi" gibi bir soruyla muhatap olunmaktadır. İslam düşüncesi kendi bünyesinde bir çeşitlilik taşıdığı ve bunlardan hangisinin kastedildiği net olmadığından bu sorunun sorulması kaçınılmaz olmaktadır. Bu bağlamda İslam düşüncesi kavramına biraz hermenötik zaviyesinden bakmak zorunlu olmaktadır.

Bununla birlikte İslam düşüncesi kavramına belirli bir tanım ve zaviyeden bakmak mümkün olabilir ve kavram zikredildiği andan itibaren bu çeşitliliği ihtiva edecek şekilde anlaşılabilir. Bu bağlamda "İslam Düşüncesi" insanın düşünce faaliyetinin islami kayıtlar altında sürdürüldüğü söylemektedir öncelikle. Elbette insanoğlunun evrensel bir fiili olan düşünmenin İslami kayıtla belirlenmesi, onu bir düşünce faaliyeti olmaktan çıkarmamalıdır. Dolayısıyla İslam düşüncesi, düşünmenin niteliklerini bünyesinde barındıran ancak bunu "islami" bir zaviyeden yapmaya çalışan bir düşünme biçimidir.

Tam da bu noktada üzerinde durulması gereken problem; günümüz müslüman toplumlarında gözlemlenebildiği üzere inancın her halükarda düşünceyi temellük ederek onu boğmasıdır. Bir kısım insanlar İslam adına ortaya çıkmış düşünce biçimlerini, ya da kendi şahsi inançlarını merkeze alarak düşünceyi boğmaktadırlar. Halbuki "İslami kayıt" düşünceyi boğmamalıdır. Müslümanların bugün düşünce üretimine ciddi ihtiyaçları bulunmaktadır.

İslam düşüncesi elbette bu düşünmenin temel referanslarının İslam olduğunu baştan deklare etmektedir. Fakat İslam düşünce tarihi gözden geçirildiğinde İslam düşüncesi adına üretilen müktesebatın bir çeşitlilik içerisinde formlaştığını görebilmekteyiz. Dolayısıyla bir müslüman düşünür varolan çeşitlilikten birine referansta bulunarak bu düşünceyi sistematik olarak ele alma ve bir ekolden hareket etme hakkına sahiptir. Fakat her halükarda çeşitliliği tanımak önemlidir.

Bugün "İslam düşüncesi" denilince, karmaşık ve belirsiz bir müktesebattan bahsetmekteyiz. Öncelikle çağdaş müslüman düşünürlerin geçmiş düşünce insanlarına olan atıfları, bugünü okuma ve değerlendirme noktasında yeterli düzeyde değildir. Bugüne kadar birçok İslam düşüncesine dair çalışma, daha çok geleneğe atıf yapmak adına betimsel bir sunum yapmaktadır. Ancak bu sunum bugünde zeminlenmek konusunda zorlanmaktadır.