Şiddetin önündeki açık kapı

Ülkemizde kadınlar ve çocuklar gerçek bir tehlike altında. Bu bir algı meselesi değil, gerçek bir güvenlik sorunudur. Müge Anlı'da gündeme gelen vakalar, yıllardır görmezden gelinen bir gerçeği tekrar tekrar yüzümüze vuruyor. Ağır suçlar işlemiş, çocuklara ve kadınlara zarar vermiş insanlar yeterince denetlenmeden, yeterince cezalandırılmadan yeniden toplumun içine bırakılıyor.

Her yeni vakada insanın ağzı şaşkınlıktan açık kalıyor. Öfke, acı ve korku duyguları karışımı tuhaf bir his kaplıyor yüreği. Oysa şaşılacak bir şey yok. Bu sistem maalesef uzun süredir böyle işliyor.

***

Cinsel istismar, tecavüz ve ağır şiddet suçları sıradan suçlar değildir. Bu suçların failleri bir hata yapmış insanlar değil, başkasının bedenine ve hayatına hükmetmeyi kendinde hak gören tehlikeli kişilerdir.

Bu yüzden bu suçlarda cezalar hafifletilemez, iyi hâl indirimiyle azaltılamaz, bir şans daha denilerek geçiştirilemez. Bu kişiler sokakta dolaştığı sürece risk bitmez. Özellikle de çocuklar ve kadınlar için.

Ne var ki, ağır suç işlemiş insanların neden erken tahliye edildiği, neden iyi hâl indirimleriyle cezaların etkisizleştirildiği konuşulacağı yerde konu bir anda mağdurların yaptıklarına, giydiklerine ve sözlerine kaydırılıyor.

Sistem, failleri durdurmak yerine mağduru tartışmaya başlıyor. Tam da bu yüzden kamuoyunda bilinçli biçimde çarpıtılan bir kavram devreye sokuluyor: "Mağdurun beyanı esastır."

***

Önce şunu açıkça söylemek gerekir "Mağdurun beyanı esastır" ifadesi Türk Ceza Kanunu'nda veya Ceza Muhakemesi Kanunu'nda da bire bir yer alan bir madde değildir. Aynı şekilde "kadının beyanı esastır" diye bir ifade hiçbir zaman hiçbir kanunda olmamıştır. Bu söz, bir kanun maddesi değil, belirli suç tiplerine yaklaşımı anlatan hukuki bir ilkedir.

Bu ilke, kadınlara sınırsız bir güç vermek için ortaya atılmış bir şey değildir. İsteyen iftira atsın, karşısındaki tutuklansın anlamına hiç gelmez. Bu, özellikle kanıtlanması zor suçlarda mağdurun şikâyet hakkını kullanabilmesini sağlamak için geliştirilmiş bir hukuki yaklaşımdır. Uzaklaştırma, koruma, iletişim yasağı gibi önleyici kararlar bu şekilde alınır.

İstanbul Sözleşmesi de aynı bakış açısını savunuyordu. Orada da "kadının beyanı esastır" diye bir cümle yoktu. Sözleşme, kanıtlanması zor suçlarda mağdurun baştan susturulmamasını, beyanın ciddiye alınıp soruşturma başlatılmasını öngörüyordu.

***

Çünkü bu suçlar genellikle kapalı alanlarda işlenir. Tanık yoktur. Fiziksel delil çoğu zaman ya yoktur ya da çok kısa sürede ortadan kalkar. Fail çoğu zaman daha güçlüdür. Mağdur ise korkar, utanır, susmaya zorlanır. Şikâyet etmeye kalktığında karşılaştığı ilk soru