Antik Yunan'dan kalan Delphi Tapınağı'nda "Gnothi Seauton", yani "Kendini Tanı" yazar.

Bu sözü çok severim, çünkü derin bir anlam taşır. İnsanların kendi yeteneklerini, sınırlarını, kusurlarını ve potansiyellerini tanımaları gerektiğini vurgular. Bu aynı zamanda mütevazılık ve gerçekçilikle ilişkilidir.

Kendini bilmek, sadece güçlü yanlarını tanımak değil, aynı zamanda zaaflarını kabul etmek, hatalarını görmek ve kişisel gelişime açık olmak anlamına gelir. Günümüzün en büyük sorununun özetidir aslında. Bize, insanın ne kadar gelişirse gelişsin özünde yüzyıllar öncesiyle aynı olduğunu, hâlâ aynı sorunlarla boğuştuğunu gösterir.

İnsanlar ne kadar kifayetsiz yani ne kadar yetersiz olduklarını bilmedikleri bir konuda birkaç şey öğrendiklerinde, o konuya olduğundan çok daha fazla hâkim olduklarını zannederler. Kendilerini çok yetkin gördükleri için büyük bir özgüvenle o konuda ahkam kesmeye başlarlar.

İşte bu tavır, psikoloji literatüründe Dunning-Kruger etkisi olarak adlandırılıyor. David Dunning ve Justin Kruger'ın 1999'da yayımladığı çalışmalarında ortaya koydukları bu durum, bilgi ve özgüven arasındaki ilişkiyi açıklıyor.

Buna göre, bilgi veya beceri düzeyi düşük kişiler, ne kadar az bildiklerinin farkında olmadıkları için kendilerini yeteneklerini abartma eğilimindedirler ve kendilerini olduklarından daha fazla yetkin görürler.

Birkaç kırıntı bilgiyle cesur açıklamalarda bulunur, sanki her şeyi çözmüşler gibi davranırlar. Özgüven tavandır ama içi boştur. Çoğumuz mutlaka günlük hayatımızda, bir konuda sınırlı bilgiye sahip birinin kendini uzman gibi göstermesi, yeni bir dil öğrenmeye başlayan birinin birkaç temel kelimeyle o dili tamamen öğrendiğini sanması ya da deneyimsiz birinin karmaşık bir işi "çok basit" olarak nitelendirmesi gibi örneklerle karşılaşıyoruz.

Öte yandan, gerçekten bilgili ve yetkin olan kişiler, bilginin sınırsız olduğunu bildiklerinden daha temkinli ve sessizdirler. Çünkü öğrendikçe, bilmediklerinin ne kadar çok olduğunu fark ederler. Ustalık seviyesine ulaşan kişiler ise deneyim ve bilgi birikimleri sayesinde özgüvenli, ancak alçakgönüllüdürler.