Türkiye'de 9 milyon 437 bin yaşlı nüfus bulunuyor. Pek çoğu tek başına yaşayan yaşlı anne babalar, hayırsız evlatları nedeniyle 'kimsesiz' kalabiliyor. Oysa yasalara göre yaşlı anne babaya bakmayan evlada hapis ve para cezası ile nafaka ödeme yükümlülüğü var.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı 2025 dönemlik nüfus istatistiklerine göre 0-4 yaş aralığındaki çocuk sayısı 2025 itibarıyla 4 milyon 945 bin 831'e gerileyerek Cumhuriyet tarihindeki en düşük oranına ulaştı. Türkiye'de 65 yaş ve üzeri nüfus ise son bir yılda 520 bin kişi artarak 9 milyon 437 bine çıktı. Böylece yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı yüzde 10.4'ten yüzde 11'e yükseldi. Bu verilere paralel artık yaşlı nüfus daha çok göze çarpıyor. Üst katınızda, alt katınızda tek başına hayata tutunmaya çalışan yaşlı insanlar oturuyor. Çocukları var; genellikle ilgilenmiyor. Peki, yaşlı anne babaya bakmamak suç mu Hepimizi ilgilendiren tüm bu soruları Ankara Barosu avukatı Furkan Divrik yanıtladı.

BAKMAKLA YÜKÜMLÜ

* Çocukların yaşlı anne babalarına bakma yükümlülüğü var mı
Evet. Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 364. maddesi çocukları, bakıma muhtaç yaşlı anne ve babalarına ve üst soylarına karşı bakım ve yardım sağlamakla yükümlü kılmaktadır. Bu yükümlülük, sadece yoksullukla sınırlı kalmaz, aynı zamanda bakım ve destek sağlama sorumluluğunu içerir. Anayasa'nın 61. Maddesi devletin yaşlıları koruma yükümlülüğünü de vurgulamaktadır. Bu çerçevede yaşlıların bakımına ilişkin yükümlülük hem ailevi hem de toplumsal bir sorumluluktur. Bir çocuk, yaşlanan ve sağlık sorunları yaşayan anne-babasına bakmak zorundadır. Eğer anne yoksul düşerse, çocuk, TMK'ya göre ekonomik olarak destek vermekle yükümlüdür. Ayrıca, bakım yükümlülüğü sadece maddi değil aynı zamanda sağlık, yiyecek, barınma gibi temel gereksinimleri sağlamayı da içerir. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 233, aile üyelerine bakım ve eğitim sağlama yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişileri cezalandırmayı öngörür. Bir çocuk, yaşlanan ve bakıma muhtaç olan annesine yardım etmezse hem hukuki yükümlülüğü ihlal etmiş olur hem de cezai yaptırımlarla karşılaşabilir. Anayasa ve TMK, bu yükümlülüğü açıkça belirlerken devletin bu konuda müdahale etmesini de meşru kılmaktadır.

DAVA AÇILABİLİR

* Üst kattaki yaşlı teyze tek başına yaşıyor. Düşüp yaralandı. Çocuklarının yaşlı annelerine bakma yükümlülükleri yok mu
Türk Medeni Kanunu'na göre çocuklar, yaşlanan ebeveynlerinin sağlık ve bakım ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, yaşlı kişinin yalnız yaşaması durumunda da geçerlidir. Bakım yükümlülüğü ihlal edildiğinde cezai yaptırımlar devreye girebilir. Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve yerel belediyeler müdahale edebilir. Yaşlı teyze düşüp yaralandığında çocukları ona bakım sağlamak zorundadır. Eğer bu yükümlülük yerine getirilmezse aileye karşı dava açılabilir, bakım masraflarının karşılanması talep edilebilir.

ŞİKÂYET EDİLEBİLİR

* Bu kişileri şikâyet edecek bir merci var mı
Yaşlılarına bakım sağlamayan kişilere karşı şikâyet edilebilecek birçok merci bulunmaktadır. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, belediyeler ve aile mahkemesi. Ayrıca, ihmal veya kötü muamele durumlarında savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir.

1 YILA KADAR HAPİS

* Bu kişilere dava açılabilir mi Cezası nedir
Bakım yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişiler bir yıla kadar hapisle cezalandırılır. Mağdur anne-baba, şikâyetçi Ayrıca, terk suçları (TCK m.97) ve kötü muamele suçları (TCK m.232) da uygulanabilir. Yaşlı bir anne, çocuğuna karşı ceza davası açabilir.

HAYIRSIZ EVLADA HUKUKEN NE YAPMALI

* Hayırsız evlat diye tanımlanabilecek bu kişilere karşı hukuken ne yapılabilir

Hayırsız evlat olarak tanımlanan, bakım yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişilere karşı hem medeni hukuk hem de ceza hukuku devreye girebilir. Yardım nafakası davası açılabilir, ceza davası başlatılabilir ve kamu otoriteleri devreye girebilir. Ayrıca, vesayet ve kayyum tayini gibi tedbirler uygulanabilir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, devlet bakımını üstlendiği yaşlılar için bakım masraflarının aileye rücu edilmesini sağlayabilir. Bir kişi, maddi durumunun iyi olmasına rağmen yaşlanan anne-babasına bakım sağlamıyorsa, anne veya baba aile mahkemesine başvurarak nafaka davası açabilir. Ayrıca, ceza mahkemesi çocuğa bakıma ihmal suçundan ceza verebilir. Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi şikâyet üzerine bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.