Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı vergi kayıplarını önlemek, sahte belge (naylon fatura) düzenleme ve kullanımını engellemek için yapay zekâ destekli KURGAN'ı devreye soktu. Mesaiye başlayan yapay zekâlı KURGAN, çok sayıda firmaya "riskli mükellef" uyarısı gönderdi. Bu da ortalığı karıştırdı. KURGAN'ın yazı gönderdiği mükellef ne yapabilir

URULUŞ Gözetimli Analiz Sistemi'nin (KURGAN) yazı gönderdiği mükellefler şaşkın ve endişeli. Öncelikle bu sistemin tam olarak ne anlama geldiğini bilmek gerekiyor. Bu konuda tüm merak edilenleri vergi hukuku uzmanı Avukat Dr Burak Aslanpınar'a sordum.

KURULUŞ GÖZETİMLİANALİZ SİSTEMİ

* KURGAN nedir Maliye'nin en yeni yapay zekâ destekli analiz sistemi olarak tanımlanıyor. Anlık inceleme yapıyor. Vergi incelemesini neredeyse anlık olarak gerçekleştiriyor. Alışlar, satışlar, faturalar, iadeler, iptal edilen faturalar, stok durumu, hacim, gelir-gider dengesi analiz edilerek mükelleflere risk puanı veriliyor. Risk puanı yüksek çıkanlar ise anlık incelemelere takılabiliyor, daha sonrasında da mükelleflere yazılar gönderiliyor.

* Nasıl ortaya çıktı, yasal düzenleme yapıldı mı Mükelleflere yazılar gittikçe bu yazıların sebebi merak konusu olmaya başladı. Yeni bir kanun değişikliği olup olmadığı çokça soruluyor başka kavram devreye giriyor. Ölçülülük ilkesi. O da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden ve Anayasa'dan geliyor. İşte burada masumiyet karinesine uygun, ölçülü biçimde idarenin yasallığı ilkesine uygun bir şekilde, Anayasamızda yer alan verginin yasallığı ilkesine uygun bir şekilde hareket edilmesi gerekiyor. KURGAN, kanun değişikliği yapılmadan idarenin mevcut yetkilerini kullanarak hayata geçirilmiş bir uygulama. Henüz bir yönetmelik veya tebliğ yayımlanmadı. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, bu sistemi kullanacağını ve incelemelerde elde edilen verilerin müfettişlerce doğrudan veri olarak kabul edilebileceğini açıkladı.

BİLGİ İSTEMEYAZILARI GİDİYOR

* Mükelleflere gönderilen yazılar ne anlama geliyor Son günlerde "BİLGİ İSTEME" başlıklı bazı yazılar gönderiliyor. Ancak bunlar resmi bir izaha davet yazısı ya da inceleme değil. Henüz yaptırıma bağlanmamış, uyarı niteliğinde yazılar. Amaç mükellefi önceden uyarmak. Tespit edilen riskli durumlar için mükelleften açıklama isteniyor. Eğer açıklama yeterli görülmezse inceleme yapılabileceği belirtiliyor.

* Yazı gelen mükellef ne yapabilir Mükelleflerin bu yazılara karşı yapabileceği birkaç seçeneği var:

*Pişmanlıkla beyan: Vergi cezası ve hapis cezası ile karşılaşmadan düzeltme imkânı tanıyor. Ödenmesi gereken vergi, pişmanlık zammıyla birlikte kısa sürede ödenebilir.
* İhtirazi kayıtla beyan: Mükellef, beyanını veriyor ama dava açma hakkını da saklı tutuyor. Böylece hem inceleme riskini azaltıyor hem de borca karşı dava açma imkânını koruyor.

* Açıklama ya da beklemeyi tercih: Mükellefler açıklama yapabilir ya da herhangi bir harekette bulunmadan beklemeyi tercih edebilir.

* Risk puanı nasıl belirleniyor Risk puanı, gelir-gider dengesizliği, sektörel kârlılık oranı farklılıkları, yüksek gider oranları, çok sayıda fatura iptali ve düzeltme gibi unsurlara bakılarak belirleniyor. Risk puanı yüksekse mükelleflerin incelemeye takılma, vergi ve cezalarla karşılaşma riski artıyor.

MALİ MÜŞAVİRLER DEENDİŞELİ