Silopi'de 25 Temmuz günü ölçülen sıcaklık ilk kez 50.5 derece oldu. Bu ülkemiz için bir sıcaklık rekoru. Aynı gün ölçüm yapılan yerlerin 132'sinin hepsinde temmuz rekorları kırılmış. 5 istasyonda da sıcaklığın 49 derece ve üzerine çıktığı belirtilen açıklamada, Mardin'in Kızıltepe ilçesi 49.6, Cizre ilçesi 49.4, Nusaybin 49.3, Siirt'in Kurtalan ilçesi 49.1. En son kırılan rekorda sıcaklık değeri 15 Ağustos 2023 tarihinde 49.5 derece ile Eskişehir Sarıcakaya'da ölçülmüş.

Tamam, orman yangınlarında bilinen şu, yüzde 90 suçlu insan. Bu yılki 3 bine yakın irili ufaklı yangında insan etkisi ne kadar bilmiyoruz. Bunu saptamak zor. Diyelim yine yüzde 10 kendiliğinden çıktı. O zaman 300'ü düşelim, en az 2700 yangın insan kaynaklı.

Yangınların uzun süre söndürülememesi, tabii ki yanan ormanların yüzölçümlerini 3, 5, 10 belki de 100 katı artırıyor.

Buradan bir sonuç çıkartabiliriz: Orman yangını çıkmasını önleyemeyiz, tamam, ama yangınları kısa sürede kontrol altına alabiliriz, büyümesini ve yaygınlaşmasını önleyebiliriz.

O zaman bu sonuç üzerinde yoğunlaşmalıyız.

PEKİ AMA NASIL

Bu sorunun yanıtı o kadar kolay değil, mesele 10-20 uçak, gece görüşlü helikopterler alalımın çok ötesinde... Bu eleştiriler, evet alınmalı ama bu bakış yüzeysel duruyor. Ülkenin dört bir yanında, Bursa'dan Ege'ye, oradan Karabük'e, Manisa'ya, Muğla'ya yayılıyor. Kontrolü zor, yaygınlaşmasını önlemek kolay değil, ellişer tane uçak ve helikopter bile yetmez. Hava koşulları değişiyor, rüzgârı kontrol edemezsiniz.

Soruyu tartışmadan önce çok ciddi yeni bir etkenin yangınların çoğalmasında ve şiddetlenmesinde devreye girdiğinin bilincinde değiliz: İklim değişimi...

İKLİM DEĞİŞİMİ CİDDİ

Bu şu demek, artık ülkenin iklim değişimi koşullarına göre yeniden ve toptan planlanması gerekiyor.

Konumuz yangınlar olduğu için, sıcaklık artışlarının bundan sonra süreğenliğini kabul ederek yangınlara yönelik yeni bir strateji tartışılmalı.

Afet yöneticisi değilim, Mikdat Kadıoğlu Hoca'dan azar işitmek istemem. O bütünsel bir afet yönetimi öneriyor yıllardır.

Burada bütünsel afet yönetiminin orman yangınları başlığında ne yapmalı sorusu herkesin kafasını meşgul ediyor.

ADEMİMERKEZİYETİLİK

Bence orman yangınlarına karşı ülke tamamen ademimerkeziyetçi bir yapıya kavuşturulmalı.

Yani desantralizasyon bir yangın yönetimi anlayışı. Her şeyin Ankara'dan veya Orman Bakanlığı'ndan yönetimi mümkün değil.

Güç, iktidar, merkez Ankara'nın elinden alınıp belki 20, belki 30 belki 50 adet kurulacak, yangınların kesin çıkacağı orman yangınlarına müdahale merkezlerine aktarılmalı.