Bizler şimdi sadece savaş kelimesiyle ifade ettiğimiz söz konusu harpleri, gazveleri, harekatları… salt siyer bilgisi ile ahlaki değerlerin talim ve terbiyesi esasında okuduğumuz ya da naklettiğimiz için bunların savaş hukukuyla / fıkhıyla ilgili boyutunu biraz ihmal ettik.

Gerçi bu ihmalde olumsuz bir kasıt da yoktur zira ilgili haberler hayatın giderek daha çok sekülerleşmesi nedeniyle bugünün yani pratiğin, uygulamanın gerisine düşürüldükleri için onları destan, ağıt, hikaye nitelemeleriyle gündeme, yeni nesillerin ilgisine sunmak daha yararlı görünmüştür.

Bunun değerli örneklerinden biri Mûte Savaşı'dır (H. 8/ M. 629). Peygamberimiz Aleyhisselam'ın savaş birliğini gönderirken birinin şehit olması halinde diğerinin onun yerine geçmesi kaydıyla üç kumandanı birden görevlendirmesi sebebiyle ceyşü'l-ümerâ / ba'sü'l-ümerâ gazvesi olarak da adlandırılan Mûte Savaşı, Lût gölünün güneyinde, bugün Ürdün Arap kral-valiliği'nin sınırları içindeki Kerek'e 11, Kudüs'e 50 km. uzaklıkta geniş tarım arazilerine sahip bulunan Mûte mahallinde yapılmış ve Medine merkez alındığında en uzak noktada gerçekleşmiş bir savaşa konu ve ad olmuştur. (Geniş bilgi için bkz.: TDV İslam Ansiklopedisi, Seriyye, Gazve, Mûte Savaşı, Kerek, Belkâ maddeleri)Kendi okumalarımda Mute Savaşı'nı devletler hukuku ile ilişkilendiren nadir isimlerden biri olarak gördüğüm Mustafa Fayda, bu vurgusunun da yer aldığı şu paragraflarda onun sebeplerini şöyle çerçevelemiştir:

"…Mûte seferinin sebepleri arasında, Hz. Peygamber'in H. 8. yılın Rebiülevvel ayında, on beş kişilik bir heyetle Ka'b b. Umeyr el-Gıfâriyi, Belkâ'ya bir gecelik mesafedeki Zatu Atlah'a göndermesi de zikredilmektedir. Bu heyet mensupları, bölge halkını İslâm dinine davet etmek için gitmişlerdir. Ancak oka tutularak hepsi şehid edilmişler, yalnızca yaralı olarak kurtulan Ka'b Medine'ye dönebilmişti. Müslümanların maruz kaldığı felâkete üzülen Hz. Peygamber, onların üzerine bir ordu göndermeyi düşünmüş; ancak bölge halkının başka yere gittiklerini öğrenince bundan vazgeçmişti.

Böylece Mûte seferinin, bir taraftan Hz. Peygamber'in şehid edilen elçisinin, diğer taraftan Zatu Atlah'ta öldürülen Müslümanların, devletler hukukunu açık bir şekilde ihlâline karşı mukabelede bulunmak üzere hazırlanmış olduğu anlaşılmaktadır. Bu sefer ile Hz. Peygamber, İslâm dininin düşmanlarına, Müslümanların zaaf içerisinde olmadıklarını, mağlubiyete ve bu şekildeki tehditlere boyun eğmeyeceklerini; ayrıca İslâm davetine devam edileceğini göstermeyi hedef almıştı." (Allah'ın Kılıcı Halid B. Velid, İFAV, İstanbul 2020)

Tarihçiler, sayısı yaklaşık üç bin olan seriyyenin Bizans Kralı Heraklios'un Rumlardan oluşan yüz bin -bazı rivayetlerde iki yüz elli bin- kişilik ordusuyla savaştığını bildiriyorlar.

Yukarıda zikrettiğimiz üç komutandan Zeyd b. Hârise (r.a.), Ca'fer b. Ebû Tâlib (r.a.) ve