Trump ikinci defa ABD'de başkanlık koltuğuna oturmadan önce, eskiyen kurallara dayalı dünya düzeni, değişen dünya şartlarının ihtiyaçlarını karşılayacak yeni düzen arayışı, çok kutuplu düzene geçiş gayretleri, giderek erozyona uğrayan ABD'nin küresel liderliği, demokrat Batı ile otoriter Doğu arasında güç mücadelesi, BRICS ile Küresel Güney'in yükselişi küresel jeopolitik kapsamında tartışma konularını oluşturuyordu.

KÜRESEL JEOPOLİTİKTE YENİ SÜREÇ

Trump'ın yeniden ABD'de başkan olması ile çok şey değişti; bütün ezberler bozuldu. İttifaklar ve ortaklıklar anlamsızlaştı. Trump, züccaciye dükkândaki fil gibi küresel jeopolitiğe girdi ve farklı küresel güç mücadelesini başlattı. "Önce Amerika", "Amerika'yı yeniden büyük yapacağım", "Amerika'ya altın çağını yaşatacağım'"sloganları ile ünlü olan Trump, sadece Avrupa'nın güvenliğinden Avrupalıların sorumlu olacağını ilan ederek Atlantik ittifakında onarılması güç yaralar açmadı; ABD'nin küresel ticarette açık verdiği tüm ülkeleri karşısına aldı ve bu ülkelere gümrük vergileri uygulayarak cezalandırmaya başladı.

Trump, gümrük vergileri ile sadece küresel güç mücadelesindeki en güçlü rakibi Çin'i değil, ticarette açık verdiği komşuları Kanada ve Meksika'yı, Avrupa'yı ve hatta Asya-Pasifik'te Çin'e karşı müttefikleri Japonya'yı, Güney Kore'yi ve Tayvan'ı da gümrük vergileri ile cezalandırdı.

ABD EKONOMİSİNİN KRONİK SORUNLARI

Trump yeniden "büyük yapmak" istediğine göre ABD artık eskisi gibi büyük değildir hükmüne varabiliriz. Bunun nedeni ise bu ülkenin ekonomik yapısındaki giderek kronikleşen sorunlardır. ABD ekonomisinin dört büyük sorunu olduğu söylenebilir. Birincisi, giderek büyüyen ve ödenemez hale gelen bütçe açığıdır. Yıllık askeri harcama toplamı yaklaşık bir trilyon dolar olan ABD'nin 2024 yılı bütçe açığı 1.8 trilyon dolar idi. İkincisi ise dış ticaret açığıdır. Aynı yıl ABD'nin dış ticaret açığı ise 918. 4 milyar dolar olarak açıklandı.

Üçüncü sorun, geçmişe göre göreceli düşüşte olan ABD imalat sektörünün rekabet yeteneğinin giderek azalmasıdır. Yine 2024 yılında Çin imalat sektörü 4.16 trilyon dolarlık değer üretmişken ABD için bu değer sadece 2.49 trilyon dolar idi. ABD'nin dördüncü büyük sorunu ise yaptırım aracı olarak da kullanılan doların yeni alternatif arayışları ile küresel para rezervi olma yeteneğini kaybetme tehlikesidir.

Görüleceği gibi ABD ekonomisinin kronik sorunları vardır. Bu sorunlar, zaman içinde ABD'nin jeopolitik etkinliğini azaltmakta, küresel liderliğini sarsmaktadır. Trump'ın bu sorunları sadece gümrük vergileri ile aşması mümkün değildir. Gümrük vergilerinden elde edilecek kazanç, bütçe açığının azaltılmasına olumlu katkı sağlayabilir. Ancak, gümrük vergileri ABD'yi giderek jeopolitik yalnızlığa itebilecek, müttefiklerinde ve ortaklarında güven kaybına neden olabilecektir.