Ülkenin birçok yerinde aynı zamanda çıkan orman yangınlarına hazırlıksız yakalandığımız, özellikle hava araçlarıyla yapılması gereken müdahaleler konusunda yetersiz kaldığımız görülmektedir. Belirtilen nedenlerle, orman yangınlarıyla havadan mücadele konusunda kamu idarelerinin mevcut durumları ve almaları gereken acil, pratik önlemleri bu yazıyla açıklamaya çalışacağız.

Havacılık konusu, Türk Sivil Havacılık Kanunu'nda düzenlenmiştir. Sözü edilen kanun, devlet hava araçlarını kapsamı dışında bırakmıştır. Devlet hava araçları dışındaki tüm araçlar sivil hava aracı olarak kabul edilmiştir.

Orman yangınları ile mücadele hizmetlerinde kullanılacak hava araçları devlet hava araçları arasına alınmış ve devlet hava araçları konuya ilişkin yönetmelikte tanımlanmıştır. Buna göre, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yangın söndürme hizmetlerinde kullanılan hava araçları da devlet hava aracı olarak kabul edilmiştir. Ancak Orman Genel Müdürlüğü'nün (OGM) 2021 yılı sonuna kadar envanterine kayıtlı tek hava aracı olmamıştır. Gerekli araçlar sürekli kiralama yöntemiyle karşılanmıştır.

HAVA ARALARI YETERSİZ

2022 yılından sonra uygulanan programlar doğrultusunda OGM için hava araçları alınmaya başlanmıştır. 2024 yılı sonu itibarıyla OGM envanterine kayıtlı 9 helikopter, 10 uçak, 10 İHA bulunmaktadır. Mevcut hava araçları yetersizdir. Bu yüzden 2024 yılında ayrıca 75 adet hava aracı kiralanmıştır.

OGM'nin yangınla mücadele için hava aracı sahibi olmaması, bu hizmeti ihale ile gördürmesinin kamu hizmeti gerekleri yönünden uygun olmadığı bilinmektedir. Merkezi yönetimin yangın söndürmek için yeterli büyüklükte hava araçları filosu oluşturmasında yarar vardır. Bu konularda yangın söndürme filosu ve deneyimi olan THK olanakları da değerlendirilmelidir.

Diğer yandan son yangın olaylarında da görüldüğü üzere, orman yangınları büyükşehir belediyeleri başta olmak üzere tüm belediyelerimizi eskiye oranla daha fazla ilgilendirir duruma gelmiştir. ünkü büyükşehir belediyelerinin sınırları ilin mülki sınırlarıyla eşitlenmiştir. Binlerce orman içi veya orman kenarı köy artık büyükşehir belediyesinin mahallesi haline gelmiştir.

BELEDİYELERİN YETKİSİ

Orman yangınlarını yerlerim yeri/ dışı şeklinde ayırmak kolay değildir. Belirtilen nedenlerle belediyelerin yangınla mücadele hizmetlerini orman yangınları da kapsayacak şekilde düzenlemeleri zorunluk haline gelmiştir. Bu bağlamda belediyelerin özellikle hava yangın araçlarına sahip olma/kullanmaları, bu konularda örgütlenmeleri gerekmektedir. Nitekim CHP'li belediyelerde bu tür arayış olduğu görülmektedir.

Öncelikle konuya ilişkin yönetmelikte yapılacak bir ekleme ile büyükşehir belediyelerinin de orman yangınlarında kullanılmak üzere devlet hava aracı sahibi olmalarının önü açılmalıdır. Ancak hizmetin esas sahibi/sorumlusu, üstelik özel bütçeli kamu kuruluşu olan OGM bile yeterli hava aracına sahip olmadığı bir ortamda bu hizmetin; belediyeler tarafından ayrı ayrı yerine getirilmesi kolay değildir.