Kıbrıs'ın geleceği ve müzakere oyunları - Ahmet Göksan
Uzun sayılacak bir süredir Kıbrıs konusu gündemde yer almamasına karşın saman alevi gibi içten içe yandığı yadsınamaz. Gelinen bu nokta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in 2024 yılının ilk aylarında müzakerelerin yeniden başlaması için kişisel özel temsilci görevlendirmesi ile gündemin alt sıralarında yer almaya başladı. Kişisel özel temsilcinin 6 ay süren çabalarına sonucu ekim ayının ortalarında tarafların bir araya gelmeleri sağlandı.
Resmi olmayan yemekten sonra yapılan açıklamalara göre, uzlaşılan en önemli nokta yeni sınır kapılarının açılması konusu oldu. Yeni başlatılması düşünülen müzakerelerin 31 kuralına mı yoksa 41 kuralına mı uygun olarak başlatılması konusunda uzlaşının sağlanmadığı, İngilizlerin yeni model çözüm önerilerinin olduğu belirtiliyor. Kıbrıs'taki uyuşmazlıkların çözümü konusunda sürekli olarak perde gerisinde İngilizlerin olduğunun da bilinmesi gerekiyor.
İngiliz Dışişleri Bakanlığı'nın çözüm önerilerine göre, öncelikle Türk tarafının işbirliğine ikna edilerek müzakere masasına oturmasının sağlanması öneriliyor. Müdahil tarafların farklılıklarını çözebilmek için ortaya atılan yeni modelin, 1960 modeli gibi Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulması öneriliyor. Kısaca "aynı suda iki kez yıkanılması" öneriliyor.
'EGEMENLİK MÜCADELESİ'Bu senaryoya göre egemen devletçikler farklı olarak öne çıkarılıyor. Bilindik tipik İngiliz yöntemi, "böl ve yönet"... Öneriye göre federal cumhuriyeti bu egemen toplum devletçiklerinin kurması öngörülüyor. Böyle bir modelin işlerlik kazanabilmesi için İskoçya ve İrlanda örnek olarak sunuluyor. Önerilen bu modelde olası bir anlaşmazlık durumunda tarafların referandum haklarının olmamasının ve son kararın İngiliz yönetimine bırakılmasının önerilmesi İngiliz yönetiminin egemenliğin devamını sağlayacaktır. Annan Planı için de benzer öneriler gündeme taşınmış ve ilk kez Kıbrıs Türklerinin muhatap alındığı belleklerdeki tazeliğini koruyor. İngiliz Milletler Topluluğu, toplantılarına katılma hakkı önerisi ise bir elma şekeri gibi sunuluyor.