Katar Gaz Boru Hattı yine gündemde - Prof. Dr. Sema Kalaycıoğlu

Erdoğan ve Esad'ın arası, 2011'den sonra Katar Doğal Gaz Boru Hattı'nın Suriye topraklarından geçmesi konusunda gösterdiği direnç yüzünden bozulmuştu. Erdoğan, Esad'ın kendisine verdiği sözü tutmamasına içerlemişti. Aslında perde arkasında Rusya'nın kendi piyasa çıkarları için Esad'a yaptığı baskı vardı.

Şimdi sahada oyuncu değişiklikleri var. Rusya ve Esad yok. ABD güvenilmez hakem. İsrail, Türkiye ve yeni Suriye yönetimi pek cevval. Ama Suriye yine bir pazarlık masası. Kuzey ve Güney'deki toprak işgal ve taleplerinden öte, ülkenin geleceği hâlâ belirsizken Katar doğalgazını Akdeniz'e taşıma planı pazarlık masasına geldi gelecek. Türkiye Suriye'de şimdi görev verilen ve bunu memnuniyetle kabul eden taraf. Trump gayet açık, artık Suriye Türkiye'nin işi. Ankara bunu zaten istiyordu. Amerikan askerleri neden Suriye için ölsün diyor.

NEDEN ERTELENMİŞTİ

Ama bunun Türkiye'ye çıkaracağı fatura yüklü olacaktır. Projeyi canlandırmak Türkiye'den çok iktidarın işine geleceği için hemen gündeme konacaktır. Ama başlamasının ne kadar zaman alacağı, yol üstünde nelerin değişeceği belli değil.

Katar gazını Akdeniz'e ulaştırma projesinin ertelenme nedenleri arasında ABD'nin savaş yorgunluğu, o dönem başkan olan Obama'nın ülkeyi krizden çıkarma önceliği, İran'la JCPOA anlaşmasının kotarılması ve en önemlisi İsrail ve Mısır'ın kendi deniz yetki alanlarında zengin doğalgaz yatakları bulması vardı. İsrail için Leviathan, Mısır içinse Zohr havzalarından çıkarılan gazı rafine edecek kapasite yeterli değilken ABD'nin Katar gazı ısrarına gerek kalmamıştı. Ama Türkiye, şehit, gazi vermek ve mülteci yükü pahasına Esad'a muhalefeti, "Esed düşmanlığı"na çevirdi.

Şimdi Ukrayna-Rusya savaşıyla değişen koşullar, yine Katar gazını Akdeniz'e taşımaktan yana bir fırsat. ABD Suriye petrol ve doğalgaz bölgesinden asker çekmese bile birlikleri artırmazsa güvenlik nedenleriyle boru hattı inşaatı başlayamaz. İşte orada Türkiye bunu telafi edecek. Suudi Arabistan ile Katar da ezeli rakip. Suudiler boru hatlarının topraklarından geçirilmesine ikna edilse bile projenin başlaması ve Arap Gaz Boru hattına (AGP) bağlanması için çeşitli anlaşmalar ve onay süreçleri gerekecek. Boru hattının Akdeniz çıkışı eski projede Yumurtalık olarak gözüküyordu. Şimdi haritalarda bir de Anadolu boyunca verev bir boru hattı var. Bu Türkiye'nin jeo ekolojik çıkarlarına uygun mu BTC ile dikey, TANAP ile yatay boru hatları varken bir de verev boru hattı bu ülkenin tarım topraklarına, ormanlarına ne yapar Eline Trump'ın ifadesiyle, "Suriye'nin anahtarı"nı geçirdi diye, Ankara bu soruları cevapsız bırakamaz.