İstanbul, resmi olarak 16 milyonluk nüfusu ve giderek artan günlük ortalama 3.5 milyon m3/gün su tüketimi ile en çok su stresi yaşayan kentlerimizden biridir.

Bugün için İstanbul'un su problemi yoktur ancak önümüzdeki aylarda ve yıllarda olmayacağı anlamına gelmemektedir. Bu konuyu bir bilim insanı gözüyle bugünden geleceğe dönük objektif, bilimsel ve halk sağlığını önceleyerek irdelersek çok da karamsar olmadan ortak akıl zemininde planlamaları yaparak yeni arayışlara girmek zorunda olduğumuzu ifade edebilirim.

İstanbul kentine dönük su üretimi mevsimsel yağmur sularının yüzeysel su şeklinde su havzalarında biriktirilmesiyle sağlanmaktadır. Bu süreç 12 ham su kaynağından 15 su arıtma tesisi marifetiyle yürütülmektedir.

İstanbul'da içme suyu döngüsünün ana bileşenleri olarak iklimle ilgili (yağmur ve kar sularının düzeyi), İSKİ ile ilgili olan (ham su kaynakları/arıtma tesisleri, isaliye ve şebeke hatları), insanla ilgili olan olarak üç bileşen üzerinden değerlendirme yapılması uygun olur. Ayrıca yan bileşenler olarak da su kullanımı ile ilintili teknik ve insana özgü su kaçak ve kayıpları hususudur.

Bu ana ve yan bileşenlerin verilerini irdelersek bugün için İstanbul'da su sorunu yok diyebiliriz. Ancak bu ifademizi "ama" ile devam ettirmemizi gerektiren çok önemli bilimsel, idari ve sosyolojik verilere de sahibiz.

- İklim değişikliği (küresel ısınma/kuraklık): 2015'te bildirilen Paris İklim Antlaşması'na göre küresel ısınma düzeyinin ortalama 1.5 kesinlikle sınırlı tutulması istenirken Türkiye'de bu eşiğin şimdiden 1.5 üzerinde seyrettiği ve buna bağlı bu yaz çok sık ve yaygın bölgelerde görülen orman yangınları (birçoğu insan kaynaklı veya enerji hatlarının özelleşmesine bağlı işletme kusurları olduğu iddia edilmektedir) ve kuraklık ile birlikte mevsimsel yağışların azalmasının yarattığı su havzalarına düşen yağmur suları giderek azalmasıdır. Örneğin İstanbul bölgesinde en önemli su kaynağı olarak Asya bölgesinde bulunan Melen havzasına 2023-2024 yılında düşen yağış miktarı 1571.94 kg/ m2 iken 2024-2025 yılında bu miktar 1137.53 kg/m2 olmuştur. Su kaynağı daha az olan Avrupa tarafında ise Terkos'ta 2023-2024 yılı düşen yağış miktarı 1035.26 kg/m2 iken 2024-2025 yılında 615.86 kg/ m2 olarak saptanmıştır. Bu veriler iklim değişikliği ile birlikte kuraklığın çok ciddi yağış azalmasına neden olduğunu ortaya koymaktadır.

- İSKİ (Ham su kaynakları/Arıtma tesisleri ve şebeke hatları): İSKİ olarak İstanbul kentine içme suyu sağlanmasında en önemli kaynağımız olan Melen su sisteminden 2025 yılında regülatörlerle almaya planladığımız su miktarı 200 milyon m3 iken bu bölgenin yukarıda belirttiğimiz nedenlerle hiç yağış almamasına bağlı su miktarında çok ciddi düşüşe bağlı gelecek Kasım-aralık aylarına kadar alınması planlanan su miktarı 150 milyon m3 düzeylerine inmiştir. Yine Melen su sisteminden 2025 Ağustos ayında İstanbul şebeke sistemine verilen su miktarı 9 milyon m3 iken 2024 Ağustos ayında bu miktar 16 milyon m3'tür. Bu veriler İstanbul bölgesinde en çok yağış alan Melen havzasında su düzeylerindeki azalmayı ve sıkıntıyı göstermektedir.

Asya tarafının en önemli su kaynağı olup Avrupa tarafına boğazdan geçen iki isaliye hattı (Sarayburnu ve Beykoz) ile besleyen Melen su sisteminin durumu böyle iken Avrupa tarafında zaten kısıtlı olan su kaynaklarından 2024'e göre 2025'te daha fazla su alınıp şebekeye verilmiştir. Bu noktada İstanbul'un Avrupa tarafına su sağlama bakımından en önemli su kaynağı olan Sazlıdere Barajı 2025'te cumhurbaşkanı kararı ile su kaynağı olmaktan çıkartılmış yani su kullanım maksadı bakımından yüzde sıfıra indirilerek önemli bir su kaynağı yok edilme sürecine sokulmuştur. Bu kadar kritik öneme sahip olan Sazlıdere su kaynağından İstanbul şebeke sistemine 2024 yılı ağustos ayında 1.103.137 m3/ay su verilmiş iken 2025 Ağustos ayında ise 4,2 kat daha fazla miktarda (4.615.300 m3/gün) arıtılmış içme suyu şebekeye aktarılmıştır.