Kamu personelinin ücretli fazla çalışma yapması konusu; 657 sayılı DMK, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, Fazla alışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik vb. mevzuatta düzenlenmiştir.

Bu düzenlemelerde devlet memurlarının genel olarak haftalık çalışma süresi olan 40 saatin üstünde yaptıkları çalışmalar fazla çalışma olarak tanımlanmıştır. Kurum faaliyetlerinin gereği veya hizmetin devamını sağlamak amacıyla normal çalışma saatleri içinde/dışında; ulusal/resmi/dini bayramlarda yapılacak olan (nöbet niteliğindeki) hizmetler ise fazla çalışma kabul edilmemiştir.

Fazla çalışma, memurlar için salgın hastalık, doğal afet vb. özel durumlar için getirilmiş kuraldışı (istisnai) bir çalışma modelidir. Ancak 4688 sayılı kanun uyarınca 2012 yılından itibaren kabul edilmiş ve kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını içeren sözleşmelerde, fazla çalışma konusunda diğer mevzuat hükümlerine uyulmayacağı kuralına yer verilmiştir.

Böylelikle kamu personeline mevzuata aykırı fazla çalışma yaptırmanın önündeki tüm engeller kaldırılmıştır.

TOPLUSÖZLEŞMEDEKİ DÜZENLEMELER

Bu bağlamda toplusözleşmelerdeki düzenlemelerle:

- Cami/mescitlerde görev yapan imamhatip ve müezzinkayyımlar ile vaizler başta olmak üzere; kütüphane/müze/ turizm bürolarında, defin hizmetlerinde çalışanlara vb. 40 saati doldurmayan veya nöbet hizmeti niteliği taşıyan işler için de fazla çalışma ücretleri ödenmeye başlamıştır.

- Fazla çalışmaya çok fazla önem verilmiş; fazla çalışma konusu memurların mali ve sosyal haklarını iyileştirecek önemli bir unsur olarak değerlendirilmiştir. Bu yüzden toplusözleşmelerde fazla çalışmayla ilgili çok sayıda maddeye yer verilmiştir. (Örneğin; 2026- 2026 yıllarını kapsayan toplu sözleşmede: sözleşmenin büro, bankacılık ve sigortacılık hizmet kolundaki toplam 31 maddeden 12 tanesi (yüzde 39) fazla çalışmayla ilgilidir.)

- Haftalık çalışma süresi 40, yıllık 2 bin 080 saat olan memurlara yılda 350-720 saat arasında değişen fazla çalışma getirilmiştir. Bilindiği üzere çalışanların yıllık/mazeret izinleri, ulusal/dini bayramlar ve genel tatil günleri de çalışma süresinden sayılmaktadır. Böylelikle ortalama 400 saat fazla çalışması olan memur normal çalışma süresinin 1/5' i kadar da fazla çalışma yapacaktır. Fazla çalışma süreleri AFAD/ Nüfus Müdürlüğü personelinde çok daha fazladır.

EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET

Devletin temel görevlerini yerine getiren nüfus/tapu/vergi/ SGK vb. kurumlarda görev yapan personelin hafta tatili yapmaları bile güçleşmiştir. Memurların dinlenme hakları ellerinden alınmıştır. İşçilerin bile yılda 270 saatten fazla çalışmaları yasaktır.

- Ödenen fazla çalışma ücretlerinde aynı işkolundaki kurum/kuruluş personelleri arasında bile farklılıklar vardır. Eşit işe eşit ücret ödenmesi ilkesine uyulmamıştır.