Mustafa Kemal Atatürk, Bursa'nın kurtuluşunun ikinci yıldönümünde düzenlenen törende halka seslenirken.

Mustafa Kemal Paşa, 3 Şubat 1933 akşamı İzmir Kordon'daki köşkte akşam yemeği sırasında Bursa'daki olayı öğrenir. Cumhuriyetin kurucusu, devrimleri konusunda duyarlıdır. Aslında konu din sorunu değil, dil sorunudur.

Gazeteci Nizamettin Nazif'in aktardığına göre, "Biz inkılap yapıyoruz. Bir milletin kaderini eline aldık... Bu eserin kurucusu benim. Bursa'da devlet makamları inkılapları korumak için alakalanmadıklarında benim ne yapmamı istiyorsunuz Durmamı mı" diyecektir Atatürk.

Görülüyor ve anlaşılıyor ki büyük kurtarıcı, kurucu önder her zaman olduğu gibi Cumhuriyete ve devrimlere sahip çıkmaktadır. Soruşturma için Adalet ve İçişleri bakanlarını görevlendirir. Bursa savcısı, yargıcı ve müftüsü görevlerinden uzaklaştırılır, 15 kişi de tutuklanır.

BİR BÜTÜN OLARAK TÜRK GENLİĞİ

Bursa ekirge'de 6 Şubat 1933 akşamı yemekte bulunan birinin "Bursa gençliği" diyerek başladığı konuşmayı, Mustafa Kemal Paşa biraz da sert bir şekilde keserek "Bursa gençliği de ne demek... Memlekette parça parça, yer yer gençlik yoktur. Sadece ve toplu olarak Türk gençliği vardır" sözleriyle başladığı konuşmasını sürdürür. Bursa'daki bu konuşma, 18 Mart 1923 tarihinde Tarsus'ta gençlere yaptığı konuşmayla uyumlu olduğu gibi Gençliğe Hitabe'yle de aynı koşutluktadır.

"Bursa Nutku" olarak anılan konuşma ilk kez Rıza Ruşen Yücer'in 1947 yılında "Atatürk'e Ait Birkaç Fıkra ve Hatıra" isimli kitapta yayımlanmıştır. Bu konuda kitap yazan parlamenter Reşit Ülker, yazarla görüşmüş ve konuşmayı doğrulatmıştır.

Bursalı gazeteci Musa Ataş, Atatürk'ün yaveri Cevdet Tolgay, hususi kâtibi Hasan Rıza Soyak, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Sabiha Gökçen vd. konuşmanın Atatürk'e ait olduğunu açıklamışlardır. 1949 yılında Celal Bayar, konuşmayı okuması için Şeref Balkanlı'ya vermiştir. Ankara Ziraat Fakültesi'nin cephesinde, Atatürk heykelinin arkasındaki taşlar üzerinde de konuşmadan alıntılanan yazı bulunmaktadır.

DEVRİMLERE SAHİP IKMAK

Cumhuriyet Senatosu'nun 23.01.1964 tarihli tutanak dergisinde, yazılı soruyu imzalayarak yanıtlayan Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Afet İnan konuşmanın Atatürk'e ait olduğunu belirtmiş, Türk Tarih Kurumu da 24 Ekim 1966 tarihli toplantısında "Atatürk'ün 1933 Şubatı'ndan Bursa'da yaptığı konuşmadan mealen alınmak suretiyle çeşitli tarihlerde basılmış olduğu kanaatini" görüş olarak bir mahkemeye sunmuştur.