Ülkemizin nüfus artış hızının yavaşlaması, gözleri doğum oranının artırılması için yapılabilecek düzenlemelere çevirdi. Bu konuda yakın zamanda bazı çalışmaların yapılması bekleniyor. Bunların içerisinde doğum izni süresinin 1 yıla çıkartılmasının da olabileceği ifade ediliyor. Şu an için 4 ay olan analık izni dışında doğum sayısının artırılmasına yönelik olarak bazı ek tedbirler de gündeme gelebilir.

Kadın sigortalı doğum öncesindeki 8 ve doğum sonrasındaki 8 hafta boyunca çalışmaz ve bu süreler için SGK'dan geçici iş göremezlik ödeneği alır. Yani kadın sigortalı hamileliğinin son 8 haftasında ve doğumdan sonraki 8 haftada çalışmaz ve işverenden de para almaz. Bu dönemin parası SGK'dan alınır. Uygulamada bazı işverenler kadın sigortalının kaybı olmaması açısından bu dönemde kadın çalışana bu dönemin ücretini öderler ve SGK'dan alınan paranın iadesini talep ederler. SGK'dan alınacak geçici iş göremezlik ödeneği günlük ücretin üçte ikisi olduğu için işverenin bu talebi aslında işçinin lehinedir.

GERÇEK ÜCRET BİLDİRİLMELİ

2024 yılı için 16 haftalık geçici iş göremezlik ödeneği asgari ücretten maaş alan bir kadın sigortalı için 41 Bin 585 TL. Dolayısıyla doğum yapan kadın 16 haftalık süre için çalışmadan bu parayı alacak. SGK'ya bildirildiği kazancı yüksek olan kadın sigortalının eline geçen para da artacak. Bu açıdan çalışanların SGK'ya gerçek ücretleri üzerinden bildirilmesi çok önemli. Gerçek ücreti üzerinden SGK'ya bildirilmeyen çalışanlar düşük geçici iş göremezlik ödeneği almak durumunda kalırlar. Doğum yapan kadın sigortalıya SGK emzirme parası ödüyor. Bunun için doğum yapan kadın sigortalının veya eşinin doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kollarına prim ödemiş olması gerekiyor. 2024 yılı için bu şartı sağlayan kişilere SGK 857 TL emzirme parası ödüyor.

ÜÇ ALTERNATİF VAR

Doğum yapan kadın işçinin doğum sonrasında çalışma hayatına dönebilmesi ve diğer yandan da çocuğun bakımının sağlanabilmesi için çok önemli düzenlemeler hayata geçti. Doğumdan sonra çalışma hayatına geri dönen kadının önünde genel anlamda üç alternatif var. Doğum sonrasında kadın çalışanların çocuk sayısına göre haftalık çalışma süresinin yarısı kadar izin alma hakkı var. Bu izin temelde ücretsiz bir izin. Yani bu hakkı kullanan kadın çalışana işveren ücret ödemiyor. Bu döneme ilişkin kadın çalışanın işverenden aldığı ücreti yarıya düşüyor. Ancak kadın çalışanın son 3 yıl içerisinde en az 600 gün işsizlik sigortasına prim ödemesi var ise bu durumda İŞKUR'dan yarım çalışma ödeneği alabiliyor. Bu sayede asgari ücretten çalışan kadının hiçbir kaybı olmadan yarım çalışması söz konusu oluyor.

İKİSİNİ AYNI ANDA KULLANAMAZ

Doğum sonrası 8 haftalık analık iznini kullanan kadın çalışan haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalışmayı talep edebileceği gibi 6 aylık ücretsiz izin hakkını da talep edebilir. Bu iki hakkın aynı anda kullanılması mümkün değil. Ya 2, 4 veya 6 ay part - time çalışma hakkı kullanılacak, ya da 6 ay ücretsiz izin talep edilecek.

HER İKİ EŞ DE ÇALIŞIYORSA

Doğum sonrası haklar yalnızca kadın çalışana değil, erkek çalışana da yani babaya da tanınıyor. Doğum sonrasında eğer çiftlerin her ikisi de çalışıyorsa, doğan çocuk 5,5 yaşına gelinceye kadar çiftlerden birisi part - time çalışmayı tercih edebilir. Bu talebe işverenin olumlu cevap vermesi şart. Aksi taktirde çalışana yüklü miktarda tazminat ödemek zorunda kalır. Diğer yandan çiftlerden birisi çalışmıyorsa bu durumda bu hakkın talep edilmesi mümkün değil. Ayrıca çocuk 5,5 yaşına gelinceye kadar kullanılabilecek part - time çalışma hakkı boyunca çalışanın ücreti yarıya düşüyor ve bu süre için İŞKUR'dan ödenek alınması da mümkün değil.