Son 3 yılda kamu maliyesi normalin üzerinde yoruldu. Mali istikrarı risklerle karşı karşıya bırakmamak için yeni tedbirlere ihtiyaç vardı. Devleti hantallıktan kurtarmalı ama güçsüzleştirmemeliyiz. "Kalkınmacı devlet" olmayı hedeflemeliyiz

Bir süredir merakla beklenen "Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi" bu hafta açıklandı. Kamu maliyesi, uzun yıllardır Türkiye ekonomisinin en güçlü yönü. Türkiye, kamu maliyesi performansı açısından G-20 ve OECD ülkeleri içerisinde pozitif ayrışıyor. 2001- 2023 yılları arasında bütçe açığı oranı ortalama yüzde 2.1 seviyesinde gerçekleşti. Kamu borcunun milli gelire oranı, aynı dönemde yüzde 31.3'tü. Türkiye'yi pozitif ayrıştıran bu göstergelere rağmen, kamunun tasarrufa ve verimlilik artışına ihtiyacı olmadığını söyleyemeyiz.
Son 3 yılda kamu maliyesi normalin üzerinde yoruldu. Salgın, seçimler ve deprem felaketleri bu yıpranmaya neden olan unsurlardı. Şu an için yönetilebilir seviyelerde olan bazı riskleri göz ardı ettiğinizde, bunların birkaç sene sonra başınıza büyük çoraplar örmesi söz konusu olabilir. Mali istikrarı bu risklerle karşı karşıya bırakmamak için yeni tedbirlere ihtiyaç vardı.
TASARRUF VE VERİMLİLİK
Bu paketin iki ayağı olduğunu unutmayalım: Tasarruf ve verimlilik. Makam araçları, şatafatlı etkinlikler, yurtdışı seyahatleri, bina kiralamaları... Bu kalemlerde yapılan israfı önlemeliyiz. Buna hiç şüphe yok. Bunlar, vatandaşların gözüne batan harcamalar. Algıyı yönetme noktasında buralardaki israftan kurtulmalıyız. Hanelere tasarruf yapın denildiği bir dönemde kamunun herkese örnek olması lazım. Ama bu kalemlerde yapacağımız tasarrufun kamu maliyesini ihya edebilecek bir yekûn tutmayacağını da bilelim. Örneğin, merkezi yönetimin taşıt harcamalarının toplam merkezi yönetim harcamaları içindeki payı 2023 yılında yüzde 0.09 seviyesindeydi.
Kamu için gerçek bir fark oluşturmak istiyorsak, paketin 'verimlilik' ayağını göz ardı etmemeliyiz. Çünkü esas fark yaratacak kısım bu. Konuya sığ biçimde bir kemer sıkma hamlesi olarak yaklaşmamalıyız. Daha bütüncül bir strateji ile hareket etmeliyiz. Devleti hantallıktan kurtarmalıyız; ama güçsüzleştirmemeliyiz. "Kalkınmacı devlet" olmayı hedeflemeliyiz. Zira, tarımdan sanayiye, altyapıdan teknolojiye devletin dönüştürücü gücüne ihtiyacımız var. Refahı tabana yaymak ve gelir dağılımını düzeltmek için de...
BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM
Kamu harcamalarının rotasını kısa vadeli önceliklerden orta ve uzun vadeli önceliklere kaydırmalıyız. Enflasyonu tetikleme potansiyeli olan harcama kalemlerinden kaçınmalıyız. Üretim maliyetlerini düşürücü ve gıda arz güvenliğini tesis edici yöndeki kamu harcamalarının ise ağırlığını arttırmalıyız. Maliye politikalarının enflasyonla mücadele yolunda para politikasına yardımcı olabilmesi için bunlar gerekli.