Köşemde, 05.01.2024 tarihinde "Vergi rekortmenleri acınacak halde" başlıklı yazımı okumuştunuz. O yazımda; Gelir Vergisi mükelleflerine ilişkin olarak 2020, 2021 ve 2022 takvim yılı için açıklanan en çok vergi ödeyen mükellef bilgileri ve yıllık Gelir Vergisi beyanname bilgilerinden hareketle bir analiz yapmıştım.

Bugün ise; Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıklamış olduğu 2020, 2021 ve 2022 vergilendirme dönemleri Kurumlar Vergisi beyanlarına ilişkin bilgilerden hareketle bir analiz yapmaya çalışacağım.

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Kurumlar Vergisi mükellefleri ile ilgili paylaştığı 3 yıllık veriler dikkate alınarak hazırlamış olduğum özet tablo aşağıda yer almaktadır.

Ülkemizde, 2020 yılına kadar Kurumlar Vergisi tahsilatının toplam vergi tahsilatına oranı 8 ile 11 arasında gerçekleşmiştir. Bu oran 2020 yılında 13, 2021 yılında 15 ve 2022 yılında 22'ye çıkmıştır. 2023 yılının ilk 11 aylık bütçe sonuçlarına göre ise bu oran 18,89 olmuştur.

Kurumlar Vergisi tahsilatının bu dönemlerde yükseliş kaydetmesinin en önemli nedenlerinden birisi vergi oranlarının yükseltilmesi ve özellikle banka ve finans şirketlerinin diğer Kurumlar Vergisi mükelleflerinden 5 puan daha fazla Kurumlar Vergisi ödemeleridir. Banka ve finans şirketlerine uygulanan Kurumlar Vergisi oranının yükseltilmesi ile birlikte Kur Korumalı Mevduat uygulamasından elde edilen astronomik kârlar, Kurumlar Vergisi tahsilatını uçurmuştur. Ayrıca enflasyonun etkisi ile diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin elde ettikleri kârlar da yükselmiş, bu yükseliş sonuçlara yansımıştır. Şöyle ki; 2022 yılı vergilendirme dönemi Kurumlar Vergisi beyanlarında bir önceki yıla (2021) göre, beyan edilen matrah toplamında 146,94 ve tahakkuk eden vergi toplamında 140,13 oranında artış gerçekleşmiştir.

LİSTELER NE ANLATIYOR

2020 vergilendirme döneminde ilk 100'e baktığımızda; listede yer alan ilk 10 mükellefin 8 tanesinin bankalardan oluştuğu ve bu ilk 10 mükellefin de toplam Kurumlar Vergisi tahsilatının 24'ünü ödediğini görüyoruz.

2021 vergilendirme döneminde ilk 100'e baktığımızda; listenin 8'inci sırasında yer alan şirketin adı ve vergisi ilan edilmediği için, onu dışarda bıraktığımızda, yine ilk 10'da 6 bankanın yer aldığını ve ilk 9 mükellefin de toplam Kurumlar Vergisi tahsilatının yaklaşık 17'sini ödediğini görüyoruz.

2022 vergilendirme dönemi kurumlar vergisinde ilk 100'e baktığımızda; birinci, 3'üncü ve 5'inci sırada yer alan mükellefler, isimlerini ve beyan ettikleri matrahları açıklatmamıştır. Adını açıklatmayan Kurumlar Vergisi mükelleflerini dışarıda bıraktığımızda kalan 7 mükellefin tamamı bankalardır. İlk 10'da yer alan bu 7 mükellefin de toplam Kurumlar Vergisi tahsilatının yaklaşık 18'ini ödediğini görüyoruz.

Merkez Bankası'nın 2020 ve 2021 yılında vergi rekortmeni olduktan sonra, 2022 yılında listelerde yer almaması; 2022 yılını 93,3 milyar TL kârla kapatan Merkez Bankası'nın aynı yıl büyük çoğunluğu dövizden Kur Korumalı Mevduat uygulamasına geçenlerle ilgili ödemek zorunda kaldığı kur farklarından dolayı 329,5 milyar TL zarar etmesi olduğunu tahmin ediyorum.