Dünya havacılık sanayine bakınca en öndeki markaları ve bu ünlü markaları

yaratarak öne çıkmış isimleri görmek mümkün. Arka planda kalan isimleri ise ancak

bu şirketlerin tarihlerini yani geçmişini inceleyerek görebiliyoruz.

Bugün faaliyetini sürdüren ve global anlamda en büyük diye nitelendirilen şirketlere

bakıp, daha sonra da adları markalarla özdeşleşmiş 'efsanelerin' kim olduğunu

mercek altına alalım.

Hiç kuşku yok ki, tüm krizlere ve itibar kaybına neden olan uçak kazalarına rağmen

Amerikan uçak yapım şirketi Boeing satış rakamlarıyla en öndedir.

Alman-Fransız ortaklığı olan Airbus şirketi ikinci sıradaki yerini korurken, sırasıyla

saymak istersek savunma sanayisindeki RTX, Loocheed Martin ve Northrop

Grumman gelmektedir.

GE Aerospace, Safran ve artık bir Türk şirketi diyebileceğimiz İtalyan orijinli

Leonardo, BAE Systems, Rolls-Royce, Bombardier, SpaceX peşi sıra gelen büyük

şirketlerdir. Dünya çapındaki bu şirketler arasında bir kamu şirketi olan TUSAŞ ve

özel sektörden BAYKAR gibi iki Türk şirketini de görmek mümkün.

Geçmişte büyük başarılara imza atıp adlarını marka yaparak yaşatan ve de öne

çıkan isimlere bir bakalım derim.

William Edward BOEING

1881'de Amerika'da dünyaya gelen bir göçmen çocuğu olan Boeing, Yale

Üniversitesi mezundur. 1916 yılında Pacific Airplane Company adlı şirketi kurdu ve

bir yıl sonra bu şirketin adını Boeing olarak değiştirdi.1956'da öldü.

Igor Ivanovich SIKORSKY

Kiev'de doğmuş Rus asıllı Amerikalı bilim insanıdır. Hem sabit kanatlı hem de

özellikle helikopterler olmak üzere havacılığın birçok konusunda öncü olmuştur.

Yaptığı en önemli havacılık keşifleri 1913 yılında dünyanın ilk çok motorlu uçağı,

uçan botlar ve helikopterler olmuştur.

Oleg Konstantinovich ANTONOV

Sovyet uçak tasarımcısıydı. Novosibirsk'te 153 No'lu Araştırma ve Tasarım

Bürosu'nu kurdu. Bu büro 1952'de Ukrayna'ya taşındı ve şu anda onun adına ithafen

Antonov bir marka olarak halen kullanılıyor.

Alexander Sergeyevich YAKOVLEV

1 Nisan 1906'da Moskova'da doğan Sovyet Uçak Mühendisi Alexander Sergeyevich

Yakovlev ilk olarak YAK-1 adlı avcı uçağını tasarladı. Daha sonra YAK serisinden

farklı uçak modellerini geliştirdi ve üretimini hayata geçirdi.

YAK serisinden bir de helikopter üretimini gerçekleştirerek adını Sovyet ve dünya

havacılık tarihine yazdırdı. Birçok devlet nişanı alan Yakovlev 1989 yılında hayata

veda etti.

Andrey Nikolayovich TUPOLEV

Tupolev, Sovyetler Birliği döneminde kurulan askeri havacılık ve savunma şirketi.

Şirketin merkezi Moskova'da olup 80. yılını 22 Ekim 2002'de kutlamıştır. Rus

Hükûmeti Tupolev'i; Mikoyan, İlyuşin, İrkut, Suhoy ve Yakovlev firmalarını

birleştirmiştir.

Artyom Ivanovich MIKOYAN

Rus Uçak Şirketi "MiG", yaygın olarak Mikoyan ve MiG olarak bilinen havacılık ve

savunma şirketidir. 1905'te Ermenistan'da doğan Artyom Mikoyan Sovyet Mikoyan ve

Gureviç Tasarım Bürosu'nun halefiydi. MIG serisinden farklı savaş uçakları üretti.

1970 yılında Moskova'da öldü.

Sergey Vladimirovich ILYUŞIN

1894 yılında dünyaya gelen Sovyet havacılık mühendisi, tasarımcısı olan

Sergey Vladimirovich İlyuşin, havacılık alanında 1. ve 2.Dünya Savaşları'nda

ülkesine pilot olarak hizmet etmiştir.

1936'da ilk çift motorlu bombardıman uçağı Db-3'ün üretimini gerçekleştirdi. Sonra

kendi adını verdiği bir fabrika kurarak Ilyuşin İl-2 uçağını tasarladı. 1976'da Ilyuşin İl-

86'yı hayata geçiren ve 50 farklı model uçak tasarımını da gerçekleştiren Ilyuşin

1977'de öldü.

Nuri DEMİRAĞ

1886'da Sivas'ın Divriği kasabasında doğdu. Devlet memurluğu sonrasında

demiryolu müteahhitliğine başladı.

1936 yılında havacılık sanayiinin ilk temellerini atmaya başladı. Beşiktaş İskelesi'nin

yanında Tayyare Etüd Atölyesini kurdu ve bu atölye daha sonra fabrika haline geldi.

Yeşilköy'de tayyare alanı yaptırdı. İstanbul fabrikalarında yapılan ilk yerli Türk uçağı,

Nu.D 38, 1941 yılında Divriği'ye gidip gelmiştir. Çalışmaları hükümet tarafından

gerekli desteği görmeyince siyasete atılan ve milletvekili olan Nuri Demirağ 1957

yılında İstanbul'da öldü.

Vecihi HÜRKUŞ

Vecihi Hürkuş, 18 Ocak 1896'da İstanbul'da doğdu. Tophane Sanat Okulu'ndan

mezun oldu. Tayyare Makinist Mektebi'nden sonra 1916 yılında pilot oldu. Projesini

hazırladığı ilk Türk uçağı "Vecihi K-VI'yı 1924'te tasarladı ve üretti. 28 Ocak 1925'te

"Vecihi K-VI" ile ilk uçuşunu yaptı. Ancak bu uçuşu izinsiz yaptığı için cezalandırılırdı.

27 Eylül 1930'da Fikirtepe'de uçuş gerçekleştirdiği Vecihi XIV adlı uçak Türkiye'nin ilk

sivil uçağı ve onun ürettiği ikinci uçak oldu.

Ömrünün sonuna kadar Türk havacılığının gelişmesi için büyük çabalar sarf eden

Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969'da hayatını kaybetti.

Özdemir BAYRAKTAR

Özdemir Bayraktar 1949 yılında Sürmeneli (Trabzon) Lütfi Reis'in oğlu olarak

Sarıyer'de doğdu. Kabataş Erkek Lisesi'ni ve İstanbul Teknik Üniversitesi Makine

Fakültesi'ni bitirdi.

Baykar Tekonoloji'ye dönüştürülen Baykar Makine'yi kurdu. Bayraktar TB2 ve

Bayraktar Akıncı'nın tasarımcısıdır. 2021 yılında hayatını kaybeden Özdemir

Bayraktar'tan sonra şirketin yönetimini oğulları Haluk ve Selçuk Bayraktar devraldı.

Mutlu yarınlar Türkiyem.
————————————————————

Air Europa tamam, Air Albania bitiyor

Çok uzak değil, bundan üç ay kadar önce, 17 Ağustos 2025 tarihinde "Air Bosna, Air

Albania, Air Europa ve THY' başlıklı yazıyla olası ticari gelişmeleri mercek altına

alarak yorumlamıştım.

"Türkiye'nin bayrak taşıyıcı (Flag carrier) havayolu şirketi olan Türk Hava Yolları

(THY) Anonim Ortaklığı 500'e yaklaşan (Şimdi geçti) uçak sayısının yanı sıra

iştirakleri ve ortaklıkları ile de dev bir holding olma özelliği taşımakta. Toplam olarak

96 bin kişinin görev yaptığı kardeş şirketler ve ortaklık yoluyla katkı verilen şirket

sayısı da birleşmelere rağmen 23'e ulaşmıştır. Yüzde yüzüne sahip olunan veya

yabancı ortakları olan, aralarında teknik, bilişim, eğitim, gayrimenkul, elektronik

ödeme, spor, akaryakıt, ikram gibi birbirinden çok farklı iş kollarında faaliyet gösteren

bu gibi şirketlerin bazıları kârlı, bazılarıysa ne yazık ki bekleneni vermekten

uzaktır.(..)

AIR BOSNA HEZİMETİ

THY'nin bu başarılı ortaklıklarının yanı sıra daha sonra gündeme gelen bir ortaklığı

ne yazık ki iyi sonuç vermedi.

Ticari olarak başarılı olacağından mı, yoksa iki ülke halkı arasındaki dostluk ve iyi

ilişkilerin bir nişanesi olarak mı bilinmez (O dönemin yöneticilerine sormak gerek)