Battalnamenin Türk destanları arasındaki yeri

-Battalname, müslüman-Türk gelenekleriyle yoğrulmuş destanî bir halk hikâyesidir-Destanlar, bir milletin ortak mücadelesini ortak değerler bütünlüğü içinde yorumladığı ve toplumun geçmişini temsil ettiği için millidir.Anadolu'da teşekkül etmiş ilk Türk destanı olan ve Anadolu'da oluşmuş destan zincirinin ilk halkası konumunda görülen Battal Gazi Destanı, Türk duygu, düşünce ve hayal gücüyle şekillendiği için İslami dönem millî destanlarımızın başında yer almaktadır.Battal Gazi Destanının eski Türk destanlarından farkı, tarihî kimlik ve kişiliğinin çok belirgin olmasından kaynaklanmaktadır. Yaratılış Destanı ve eski Türk destanlarından Saka Türklerinin Alp Er Tunga Destanı; Hun Oğuz Destanları'ndan Oğuz Kağan ve Atila Destanı; Göktürk destanlarından Gökbörü ve Ergenekon Destanı; Dokuz Oğuz ve On Uygur destanlarından Türeyiş ve Göç Destanları; Altay destanlarından Maaday-Kara, Alpamış Destanları; Başkurt destanlarından Ural Batur Destanı; Hakas destanlarından Altın Arı Destanı gibi destanlar İslamiyetin kabulünden önce Türk halkları arasında oluşmuş destanlar olduğundan hiçbirinde İslami unsur olmayışı, Şamanizm kültürünün baskın oluşu ile Battalname'lerden tamamen ayrı bir durum sergilerken sadece kahramanlık ve cengaverlik konularında ortaklık gösterirler.İslamiyet'in kabulünden sonraki destanlardan Oğuz Kağan Destanı, Manas Destanı ise İslami motiflerle yüklü oluşu nedeniyle ortak tavır sergilemektedirler.Battal Gazi Destanı'ndan sonra oluşan Danişment Gazi Destanı, Saltuk Buğra Han Destanı, Köroğlu Destanı, Cengizhan Destanı gibi destanlarsa olay örgüleri, taşıdıkları İslami motifler ve halk kültürü ögeleriyle önemli ölçüde benzerdirler.Battalname ya da Seyyid Battal Gazi Destanı, peygamber soyundan geldiğine inanılan Seyyid Battal Gazi'nin Müslümanlığı yaymak amacı ile yapmış olduğu ve zaman zaman olağanüstü boyutlara varan savaşlarını anlatmakta olup Türk kültür tarihinin halk belleğindeki aynasıdır. Battal Gazi Destanının Türkler tarafından çok sevilmesinin nedeni, Battal Gazi'nin İslâmiyet'in ve Türklüğün yayılması uğruna büyük kahramanlıklar göstermesi ve kahramanlığın mekânının Anadolu olmasıdır.Battalnamelerde olayların merkezi Malatya çevresidir. Kimi kaynaklara göre Battal Gazi, Malatya'da doğmuştur. Doğduğu ve yaşadığı evin yeri halen mevcuttur. Yıkıntı halinde korunmaktadır. Uzun yıllar halka yemek dağıtılan hayrat yeri olarak kullanılmıştır. Evliya Çelebi seyahatnamesinde de bahsedilmektedir.Bu destan, Emevilerin sekizinci yüzyılda Bizans'la yaptıkları savaşlarda şöhret kazanmış, kimi kaynaklara göre Arap asıllı Abdullah, kimi kaynaklara göre de Seyit Battal Gazi adlı bir Türk kumandanının adı etrafında gelişen ve menkıbelerden oluşan bir destandır. Oluştuğu saha, Danişmentliler sahası, ana tema ise Bizanslılarla olan savaşlardır.Türkler Anadolu'yu vatan yaptıktan sonra bu coğrafyada üç tane önemli destan vücuda getirmişlerdir. Bunlar; Battal Gazi Destanı, (Battalname), Dânişmend Gazi Destanı (Danişmendname) ve Sarı Saltuk Dede'nin yaşamını ve savaşlarını anlatan, (Saltukname)'dir.Battal Gazi'nin adı etrafında oluşan menkıbevi rivayetlere Taberî'nin Farsça ve Türkçe tercümelerinde İbn-i Arabî'de, Karamânî'de rastlamak mümkündür. Bu kaynaklara göre O, Arap asıllı olmayan bir azatlı köle idi. Babasının adı Amr'dı. Antakya ya da Şamlı olduğu ileri sürülmektedir.Osmanlı tarihinde de tarihî olmaktan ziyade efsanevi kişiliği ile görülür. İslâm dini uğruna savaşması ise destana ideolojik bir kimlik kazandırmıştır.Battalname anlatılarında: Malatya'da Cafer adlı bir yiğidin doğacağına dair yapılan gönderge ile haberleşmeyi sağlayan Cebrail; Battal Gazi'nin savaş meydanında attığı naranın Hz. İsrafil'in kıyamet günü üfleyeceği sûra benzetilmesiyle İsrafil; Destanın başından sonuna kadar tüm işlerde adının geçmesiyle Hz. Muhammed; Çeşitli nedenlerle haklarında menkıbelere yer verilen Hz. Adem, Hz. Davut, Hz. İshak, Hz. İsa, Hz. Musa, Hz. İlyas, Hz. Yunus, Hz. Süleyman ve Hz. Yusuf'un yanı sıra, sık sık dile getirilen dört halife ve sahabelerden söz edilmesiyle destana kutsal bir kimlik kazandırılmış, Amr, Zaloğlu Rüstem, Aristo, Zülkarneyn, Nemrut gibi şahıslara yer verilmesi ve Dede Korkut anlatılarında geçen bazı motifleri anıştırması destanın ufkunu genişletmiştir.Osmanlı döneminde yazıya geçen bu menkıbevî metinler, Müslüman Türklerin maddî ve manevî fetihlerini konu edinmesinden ve sade dille kaleme alınmasından dolayı, devletin en uzak köylerinden en büyük kentlerine kadar her muhitinde ilgi görmüş, ayrıca Anadolu dışında yaşayan Türk toplulukları arasında da sevilmiş ve okunmuştur.Destanlar adeta milletlerin masallaştırdıkları tarihleri olup, yaşanan sosyal olayların bıraktığı izler zaman içerisinde, halkın hayal gücü ile yoğrula