Balkanların Türkçe Hafızası

Balkan Türkolojisinin duayeni Prof. Dr. Nimetullah Hafız, Kosova Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından Liyakat Madalyası ile onurlandırılmıştır.

Kosova'da Türklük bilincini kalbinde ve zihninde en parlak biçimiyle taşıyan, bu görevi hakkıyla yerine getiren isimlerden biri, değerli dostum Prof. Dr. Nimetullah Hafız'dır.

Balkanlar'daki Türk kültürünün en yetkin imzalarından biri olan Nimetullah Hafız, Balkan Türkolojisi'ni nakış nakış işleyen, bölgedeki Türklük Bilimi araştırmalarını adeta zirveye çıkaran sayısız akademik çalışmalarının yanı sıra şair, yazar, gazeteci ve çevirmen olan aydınlarımızın önde gelenlerindendir. 2023'te "Yaşam Boyu Onur Ödülü"ne de layık görülen Prof. Dr. Nimetullah Hafız'ı liyakat ödülü için yürekten kutluyorum.

'Balkanlerın Türkçe Hafızası' olarak nitelendirilen Nimetullah Hafız, İlk ve orta öğrenimini Prizren'de tamamladıktan sonra 1964'te Belgrat Üniversitesi Filoloji Fakültesi Şarkiyat Bölümü'ne girmiş, iki yıl okuduktan sonra Sarayevo Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkiyat Bölümü'ne (Türkçe, Arapça ve Farsça) devam ederek 1969'da mezun olup İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde Prof. Dr. Faruk Timurtaş'ın danışmanlığıyla 1976'da "Prizren Türk Halk Edebiyatı Metinleri ve Ağız Hususiyetleri" adlı doktora teziyle eğitimini tamamlayan Nimetullah Hafız, Kosova Türklerinin ilk Türk dili doktoru ve ilk Türkiye mezunu olmuştur.

"Doğru Yol" Türk Kültür Sanat Derneği "Nazım Hikmet" Edebiyat Kolunun ilk başkanı olarak İkinci Dünya Savaşı sonrasında Atatürk'e adanmış ilk anma etkinliğini düzenleyen Hafız, 1964'te "Birlik" yayınlarından çıkan çocuklara yönelik şiirleri "Günaydın" adlı şiir kitabıyla 60'lı kuşağın ve Kosova Türk çağdaş edebiyatı yaratıcılığının öncüleri arasında yer almıştır.

1969-1973'te Prizren Belediyesi'nde Tarih Yapıtları Koruma Kurumu'nda şarkiyatçı uzman görevinde bulunmuş, bu süre içinde Prizren'de Prizren kalesi ve Kırık Cami kazılarını, Sinan Paşa Camiinin onarılması projelerini yürütmüş ve bunlarla birlikte daha birçok Osmanlı tarihi eserini devlet koruması altına anlınmasını sağlamış, Kosova'daki yazma eserleri araştırırken Ömer Lûtfi, Âşık Ferkî gibi birçok Kosova Türk şairlerini kendi yazmalarıyla birlikte bilim dünyasına kazandırmıştır.

1-5 Kasım tarihleri arasında 10 ülke ve yedi özerk bölge olmak üzere 17 coğrafyadan 52 filmi sinemaseverlerle buluşturan 2. Korkut Ata Türk Dünyası Film Festivalinde "Balkanların Türkçe Hafızası" adlı film üçüncülüğe layık görülüp Nimetullah Hafız onurlandırılmıştır.

Prof. Dr. Nimetullah Hafız - Dr. Mehmet Yardımcı Prizren'de

1973-1979 arasında Priştine Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkiyat Bölümü'nde öğretim üyesi olarak Türk Öğrencilerine Türkçe, 1973-1988 arasında da Arnavut Boşnak, Sırp, Makedon, Roman gibi öteki ulus ve halk öğrencilerine ise Sırpça dersler vermiştir.

Batı Almanya'nın Alexander von Humboldt-Stiftung'un burslusu olarak 1979-1980 ve 1982 yıllarında Mainz Gutenberg Üniversitesi Şarkiyat Bölümü'nde Prof. Dr. Johannes Benzing'in yanında Balkan Türkolojisi ile ilgili araştırmalar yapmış, 1978'de Priştine Üniversitesi Felsefe Fakültesi Şarkıyat Bölümü'nde doçent, 1983'te de profesör olmuştur.

Kosova'daki Türkçe dil eğitimine en büyük katkısı, 1988 ve 1989 yıllarında Priştine Üniversitesi, Filoloji Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kurmak olmuştur. Bu başarısıyla Kosova'da Türkoloji ilimini, akademik anlamda başlatan, temellerini atan, Üniversite eğitimini sistemli hale getiren kişi ünvanını kazanmıştır.

1977-1981 ile 1989-1991'de "Çevren" (edebiyat, toplum, düşünce) dergisinin baş ve sorumlu yazarlığını yapan Nimetullah Hafız; Almanya Mainz Gutenberg Üniversitesi ve Freiburg Üniversitesi'nde, Üsküp Kiril ve Metodiye Üniversitesi'nde, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde, Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi'nde misafir öğretim üyeliği yaparak çeşitli üniversitelerde kurduğu Türkoloji eğitimi bölümleri, kütüphane ve araştırma merkezleriyle de tanınan, her türlü görevi çekinmeden üstlenip başarıyla götüren ender kişiliklerdendir.

1994-1995 yıllarında Ankara'da TİKA (Türk İşbirliği Kalkınma Ajansı) ile TDK (Türk Dil Kurumu) ile birlikte Türk Dünyası Dilleri'nin inceleme ve araştırma projelerinde yer almıştır.

2000 yılından sonra eşi Prof. Dr. Tacida Zubçeviç Hafız ile birlikte Prizren'de Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi (BAL-TAM) ve Yeni Pazar Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kurmuştur.

Bugüne kadar bazı sayılarında benim de yazılarım bulunan BAL-TAM Türklük Bilgisi adındaki, Avrupa'da Türkçe yayımlanan tek Türkoloji bilimi dergisinin çıkarılmasına öncülük eden Nimetullah Hafız, Yaşam Boyu Onur ödülüne layık görülmüştür.