Havalimanında karşılaştığımız kişilerden bazıları Havai'ye bir kısmı da Dubai'ye giderken, bizim biletlerin üstünde yazan Bosna Hersek'in merkezi Saraybosna'ydı.

Niyetimiz Srebrenitsa katliamının otuzuncu yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen törenlere katılmaktı.

*

Bugün Filistin, Gazze, Suriye'de yaşananlar, 1995'teki savaşın son deminde Srebrenitsa'da gerçekleşti.

Halkı korumakla görevli Hollanda birliği silahları toplama kararı aldı. Boşnakların çoğu güvenerek silah teslim ederken, Sırplar teslim etmedi aksine silahlandı.

Avrupa'nın orta yerinde katliama başladılar. Tam anlamıyla soykırımdı. 12 yaşından 80 yaşına kadar erkekleri kurşuna dizdiler, toplu mezarlara gömdüler. Kadınlara tecavüz ettiler.

Sırp komutanın sözlerinin özeti "Türklerden intikam almak" idi.

*

Srebrenitsa soykırımı hakkında bilgi almak isteyenlerin internette karşısına ilk şu cümle çıkar:

"Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir."

Önlemek ne kelime! Bilakis Sırplara yardım ettiler, yol gösterdiler, kolaylık sağladılar.

*

Daha sonra bulunan toplu mezarlardan 8372 Boşnak Müslümanın katledildiği tespit edildi.

Ne var ki sayının orada dondurulması gerçeği yansıtmıyor. O sayı artık bir sembol olarak kaldı. Gerçekse çok daha üstünde. Hâlâ yeni kalıntılar bulunuyor ve 12 bin kişi civarında şehit var.

Kendini şehitlerin izlerini bulmaya adamış kişilerin gayretleriyle bugünlerde bile yeni bulunanlar olduğunu ve otuzuncu yıl törenlerinde Srebrenitsa'daki şehitliği defnedildiğini kaydedelim.

*

Sırplar, toplu mezarların bulunmaması için birkaç defa dozerlerle kepçelerle birkaç defa gizlice yerlerini değiştirmişler.

O yüzden kiminin kolu bir yerde, bacağı bir yerde çıkabiliyor.

Akıllarınca suçlarını gizlemeye çalışmışlar. Nasıl bir kafaysa, yapılan DNA testleriyle tespit edileceğini hesap etmemişler.

Şehitlikteki bazı kabirlerde vücut bütünlüğünden söz etmek mümkün değil. Kiminin sadece bir parmağı bulunabilmiş.

*

Tören alanında görülmemiş bir kalabalık vardı. Yüzbinler akın etmişti. Saraybosna ile Srebrenitsa arasındaki yol zaten geniş değil. Sabahın erken saatinde yola çıkanların bir kısmı törene yetişemedi. 130 kilometrelik yol, tıkandığı için trafik kilitlendi. Bazıları bir yerden sonra araçlardan inip yürümek zorunda kaldı.