GÜNÜN TARİHİ 20 Mayıs 1878

Sultan Abdülhamid, Osmanlı tahtına geçmek üzere iken, kendisine yardımcı olan Meşrutiyetçi Ahrarlara şu sözü vermişti: Meşrutiyeti resmen ilân edip, ardından Kanun-i Esasi'yi (Anayasayı) kabul ve bilâhare Meclis-i Mebusan'ı açmaya çalışırım. (Bkz: Ebuzziya Tefik, Yeni Osmanlılar)

Abdülhamid, tahta geçtikten sonra (1876) sözünde durdu ve gereğini de yerine getirdi. Ne var ki, aradan daha iki sene bile geçmeden, keskin bir U dönüşü yaptı. 1877'deki Osmanlı-Rus Haribini bahane ederek Meşrutiyeti askıya aldı, parlamentoyu kapattı, Anayasayı da lağvetti. Kendi şahsını merkeze koyarak 30 sene boyunca koca Osmanlı Devletini adeta tek başına yönetmeye çalıştı.

İşte, sözünden döndüğünün anlaşılması üzerine, 1878 yılı başlarında ciddi bir hoşnutsuzluk meydana geldi. Bu hoşnutsuzluğun başını çekenlerden bir de "Sarıklı İhtilâlci" diye isim yapan Ali Suavi Bey idi. Aynı zamanda "Hürriyet aşığı" olarak da kayıtlara geçen bu zat, Sultan Abdülhamid'i devirmek için kendince bir plân yaptı, plânını tatbike koyulurken de, bunu hayatıyla ödemiş oldu. İşte o gelişmelerin kısacık bir hikâyesi.

Tarihe "Çırağan Baskını" olarak geçen hadise, 20 Mayıs 1878'de yaşandı.

Söz konusu baskını Ali Suavi'nin başında bulunduğu bir grup gerçekleştirdi.

Ali Suavi, ateşli bir hürriyet ve meşrûtiyet taraftarıydı. Bu sebeple, Sultan II. Abdülhamid'in "93 Harbi"nin kötü gidişatını bahane göstererek Meclis-i Mebûsan'ın kapatmasına, hemen ardından hürriyetlerin kısıtlamasına ve Kanun-i Esasînin askıya almasına adeta isyan ediyordu. Bu gidişatı değiştirmek için Sultan Abdülhamid'i devirmeyi kafaya koymuştu.

Suavi, Padişahı devirme plânını tatbik etmek üzere, başına topladığı birkaç yüz Rumeli muhaciri ile karadan ve denizden harekete geçti. Yıldız Sarayı'na ulaşmak öncelikli emeliydi. İlk adım olarak, Çırağan Sarayı'na Boğaz tarafından bir çıkarma yapmayı denedi.

Ne var ki, sarayın arka odalarından birinde saklı tutulan Sultan V. Murad ile görüşerek tam da onu Yıldız Sarayı'na götürmeye iknaya çalıştığı esnada, Beşiktaş Muhafızı Hasan Paşa ile karşı karşıya geldi. Hasan Paşa daha atik davrandı ve Ali Suavi'nin üzerine gidip başına sopayla vurarak onu oracıkda günümüz tabiriyle etkisiz hale getirdi.