GÜNÜN TARİHİ 29 Nisan 1916

Evet, 18 Mart 1915'teki Çanakkale Deniz Zaferinden bir yıl kırk gün sonra kazanılan en büyük ikinci muvaffakiyet Kutû'l-Amâre Zaferidir: 29 Nisan 1916.

Kutû'l-Amâre, Osmanlı'ya bağlı o zamanki "Irak Cephesi"ndedir. 6500 civarında bir nüfusa sahip olup Dicle Nehri kenarında yer alır.

İngiliz kuvvetleri burayı işgal etmişlerdi. Osmanlı'nın yeni teşkil olunan 6. Ordusu burayı kuşatma altına aldı. Kuşatma, yaklaşık beş ay (7 Aralık 191529 Nisan 1916) sürdü.

Bu hadiseyi şu ifade ile de özetlemek mümkün: Osmanlı'nın kararlı sebatı, Kutû'l-Amâre'de İngilizleri hezimete uğrattı.

Bu büyük zaferi, bir köşe yazısında bütün yönleriyle anlatmanın imkânı yok. Hadiseyi mümkün olduğunda özetleyerek aktarmaya çalışalım.

Osmanlı Ordusunun komutanı, ilk başka Alman asıllı Goltz Paşa vardı. Onun kısa süre sonra Bağdat'ta tifüse yakalanıp ölmesinin ardından, yerine Halil (Kut) Paşa tayin edildi. Halil Paşa, ordunun başındaki Enver Paşanın (ondan bir yaş küçük) amcası idi. Daha sonra kendisine verilen "Kut" soyadı da, zafer kazandığı yerin isminden dolayıdır.

Bu arada şunu da hatırlatmış olalım: Kutû'l-Amâre Zaferi'nin uzun müddet gizli-saklı tutulmasının, hatta unutturulmaya çalışılmasının öncelikli sebebi, o muzaffer kumandanın Enver Paşa'nın yakın akrabası olduğu sebebiyledir. Kemalistlerin Enver Paşa'ya olan düşmanlığı yüzünden, Kutû'l-Amâre Zaferi bir asır boyunca sisler arasında bırakıldı.

Başından sonuna kadar çatışma bölgesine sevk edilen kuvvetlerin ve âkıbetlerinin yekûnu aşağıdaki gibidir:

Britanya İmparatorluğu: Çoğu İngiliz sömürgesi Hint kökenli olmak üzere toplam 45 bin asker. Beş ay içinde bunların 23 bini öldü, yahut yaralandı. 13 bin 300'ü de esir alındı. Ölenlerin önemli bir kısmı açlık sebebiyledir.

Osmanlı İmparatorluğu: Toplam asker sayısı ise 31 bin civarında. Vefat edenler ile yaralı sayısı 10 bin kadar.

Bundan sonrasını muzaffer kumandanların söylediklerine bırakalım. Zaferden sonraki genel durum hakkında gazilere hitaben konuşan 6. Ordu komutanı Halil Paşa ile 18. Kolordu komutanı Kâzım Karabekir Paşa'nın söyledikleri, Genelkurmay'ın Harp Dairesi arşivinde bulunuyor. Anadolu Ajansı'nın bu arşivden aktardıklarından biz de kısacık bir-iki bölüm iktibasen aktaralım.