EDİRNE NASIL KURTARILDI

Mimar Sinan'ın "ustalık eseri" olan Selimiye'nin kalbinde yer aldığı serhad şehri Edirne, tam tamına 155 gün boyunca Bulgar işgalinde kaldı. 22 Temmuz 1913'te ise, işgalden kurtarılarak yeniden hürriyetine kavuşturulmuş oldu.

Edirne'deki işgalin sona erdirilmesinde ve bu beldenin yeniden fethedilmesinde emeği geçenlerin başında şüphesiz "Kahraman-ı Hürriyet" lâkabıyla anılan Enver Paşa gelir.

Bu hakkı teslim ettikten sonra, şimdi de o günlerde yaşanan hadiselerin seyrine kısaca bakmaya çalışalım.

«

"İhtiyar Sadrâzam" Kâmil Paşa (1833-Kasım 1913), hükümet idaresinde çok zayıf ve yetersiz bir durumda görünüyordu. Onun ve hükûmetinin bu vaziyeti, siyasetçilerin yanı sıra, siyasetin zehirlemiş olduğu orduyu da rahatsız ediyordu.

Meclis açık kalsa ve çalışmasına aynen devam etse de, kabinenin mutlaka değişmesi gerektiğine kanaat getirenlerin sayısı günden güne artıyordu. İttihatçıların düşündüğü yegâne çare ise, "Bâbıâli'ye baskın" yapmaktan ibaretti. İttihat-Terakki Cemiyeti merkezinde toplanan İttihatçılar, bu işe Enver Paşa'yı uygun gördüler ve baskın için hemen hazırlık çalışmalarına başladılar. 23 Ocak 1913 günü beyaz bir ata binen Enver Paşa ve beraberindekiler, cemiyetin Nuruosmaniye'deki merkezinden Babıali'ye doğru yürüyüşe geçti.

Bu tarihî hadisenin arkasındaki asıl çekişmenin sebebi, ordunun siyasete bulaşmasıydı.

Zira, askerî cenâh, İttihatçılar ile Halaskârân-ı Zâbitân grupları arasında bölünmüş durumdaydı. Öyle ki, savaş (İtalyan, Balkan...) halinde bile bir grup diğerinin yardımına gitmiyordu. Dahası, biri diğerinin yıpranmasını, hatta düşmana karşı mağlûp düşmesini isteyecek kadar sefil bir vaziyete düşmüşlerdi.

Görünürde ise, başarısız ve sürekli toplantı halinde olan bir kabine vardı. Nitekim, baskın planı da bu noktada temerküz etti ve kısa süre içinde Babıâli Baskını gerçekleştirilmiş oldu.

Baskından sonra hükümet değişikliğine gidildi. Şimdi sıra İtalyan Savaşı ile Balkan Savaşları'nda kaybedilen yerlerin geri alınmasına gelmişti. Edirne'nin kurtarılması ise, bu meyanda yapılacak işlerin başında geliyordu.

«

I. Balkan Harbindeki mağlûbiyetin bir uzantısı olarak kuşatma altına alınan E­dir­ne, 1913 yılının 16 Mart'ında Bul­gar kuvvetleri ta­ra­fın­dan iş­gal e­dil­di. Tam 155 gün sü­ren ku­şat­ma­dan son­ra şeh­re gi­ren Bul­gar­lar, si­vil halk­tan pek ­çok insanı katletti­ler.

Aylardır Bulgar kuvvetlerinin kuşatması altında tutulan Edirne, İstanbul'dan hiç yardım alamaması ve şehirde giderek şiddetlenen açlık, yokluk ve mühimmatsızlık sebebiyle daha fazla dayanamayarak teslim oldu.

Şehri işgal eden Bulgarlar, sivil halka insanlık dışı baskı uyguladı. Mâsumlara yönelik katliâmlarda bulundu. Bazı kuyuları insan cesetleriyle doldurdu.