GÜNÜN TARİHİ 28 Ocak 1920

Son Osmanlı Meclisi Mebûsânı, 12 Ocak 1920'de işgal altındaki İstanbul'da toplandı.

Erzurum ve Sivas Kongresinde, millî sınırları belirleyen kararlar, Mebûsân Meclisi'ndeki bir kapalı oturumda "Ahdı Millî Beyannâmesi" adıyla kabul edildi: 28 Ocak 1920.

"Millî Yemin" anlamına gelen Meclis'in bu Beyannâmesi, 17 Şubat günü "Misâkı Millî" başlığıyla dünyaya ilân edildi.

"Misâkı Millî", Birinci Büyük Harbin sonunu işaretleyen Mondros Mütarekesiyle (30 Ekim 1918) belirlenen sınırlar içinde yaşayan "Osmanlı İslâm çoğunluğu"nun bir ve bölünmez bütünlüğü anlamını taşıyordu.

Ne var ki, gelişen iç ve dış hadiseler, Misâkı Millî'nin tam manasıyla tatbik ve tahakkuk ettirilmesine imkân-fırsat vermedi.

28 Ocak 1920'de Mecliste kabul edilen Misâkı Millî'nin dünyaya duyurulması esnasında, Edirne Milletvekili Mehmet Şeref Beyin şu meâldeki takriri (önergesi) Meclis'te oybirliğiyle kabul edildi: "Ahdı Millî'nin dünya parlamentolarına ve memleket matbuatiyle cihan matbuatına tebliğ edilmesini ve tercihan müzakeresini teklif ederim... Milletimiz bizlere kendilerini temsil şerefini vererek buraya gönderdiği zaman, ilk vazife olarak, hayat hakkını ve haysiyetini tebellür ettiren en mâsum haklarını teminat altına alan, mazisinin parlak günlerini istikbâl içinde düşünmek hakkı olduğunu gösteren ve bunun için icab ederse bütün millet fertleri olarak ölmeyi göze alan şu Ahdı Millî'yi ilân etmemizi istedi... Biz, maddîmanevî varlığımızın bize temin ettiği hakkı hayatı istiyoruz. Başka bir şey istemiyoruz. Şimdi okuyacağım, peymânı millîdir. Milletin yeminidir. Milletiliz, ya bu yeminin şartlarını yerine getirecek, yahut da bu yolda tarihin huzurunda şerefle silinip gidecektir. Fakat, asla esir olmayacaktır, efendiler!" 1

Konuyu toparlamak gerekirse, kısaca şunları ifade etmek mümkün:

Türkiye'nin çok ağır şartlar altında bulunduğu bir dönemde, hükümet 30 Eylül 1919'da genel seçimlerin yapılması kararını aldı. Yıl sonunda gerçekleştirilen seçimde, Türkiye'nin hemen her tarafında bulunan Müdafaai Hukuk Cemiyetlerinin belirlediği adaylar seçilmiş oldu. 1920 senesi Ocak ayı başlarında toplanan ve çalışmalarına hızlı bir şekilde başlayan Meclis, çalışmalarını işgal kuvvetlerinin ağır baskısı altında yürütüyordu. Buna rağmen, yine de gizli oturumlar yaparak ve hatta bazı kararları yazılı hale getiremeyerek 16 Mart 1920'ye kadar faaliyetlerine devam etti.