Aklımda evirip çevirip durduğum iki konu vardı. Biri, okuyucularıma da sıkça anlattığım yapay zekâ. Diğeri ilk okuduğumdan beri aklıma takılan ve eğitimcilerin "Bloom'un iki sigması" dedikleri deneyin çarpıcı sonucu.

Eylül'den beri yine kafamda ve dost meclislerinde bu iki meseleyi bir araya getirip "acaba" başlıklı konuşmalar yapıyordum. Acaba, yapay zekâ kullanılarak, Bloom'un iki sigmasını yakalayabilir miyiz

İki sigma ne Eğitim biliminin önde gelenlerinden Benjamin Bloom, bir sınıfta verilen eğitimle, aynı eğitimin aynı düzeyde çocuklara teke tek verilmesi arasındaki farkı ölçüyor. Neyin farkını Ders sonunda öğrencilerin konuya hâkimiyetleri arasındaki farkı. Çarpıcı ve düşündürücü sonuç şu: Sınıfta öğrenenlerin başarı eğrisiyle teke tek öğrenenlerin başarı eğrisi arasında iki standart sapma fark var. Standart sapma Yunan alfabesindeki sigma harfiyle gösterildiği için bu buluşa Bloom'un İki Sigması deniyor.

Ne demektir iki sigma fark Başarıyı değil de çocukların zekâ bölümlerini yani IQ'larını ölçüyor olsaydık, mesela sınıftaki çocuklar 100 yani orta zekâ seviyesinde olsalardı teke-tek öğrencileri iki sigma daha ileri zekâlı, 130 IQ'lu, yani üstün zekâlı gibi öğreneceklerdi. Bloom'un tavsiyesini uygula ve kendi dâhilerini kendin yarat!

Uzaktan eğitimin, özellikle pandemiden sonra başını alıp gittiği günümüzde şu tartışma yaygındır: Uzaktan eğitim, sınıfta yüz yüze eğitimin sonuçlarını alabilir mi Çok değişkenli bir mesele Yüz yüze eğitim herhâlde daha iyidir ama siz Türkiye'nin her tarafından, hatta dünyanın her tarafından bulup ders verdirdiğiniz hocaları yerel sınıfa getirebilir misiniz Sınıfta verilen dersi tekrar edebilmek için video kaydına mı almalı Hâlbuki uzaktan eğitim zaten video ile yapılıyor. Öğrenciler dersi zamandan bağımsız olarak izleyebiliyor. Hatta tekrar tekrar izleyebiliyor. Bütün bunlara rağmen aynı hocayı, aynı öğrencilerin bulunduğu sınıfa sokabilirseniz, hiç olmazsa bir ders için yüz yüze eğitimde muhtemelen daha iyi sonuç alırsınız.

Bloom'unki yüz yüzenin ötesinde. Teke tek eğitim diyor. Sıralamayı "uzaktan- yüz yüze- teke tek" diye yapıyorum. Gördüğünüz gibi teke tek, yüz yüzeyi açık farkla, iki standart sapma farkla geçiyor.

Öyleyse hemen sınıfları tatil edip teke tek eğitime geçelim. İşte bu ne insan gücü ne ekonomi ne de zaman açısından mümkün. Ortalama 30 kişilik bir sınıfta 1 öğretmenin 1 saatte vereceği dersi 30 saate çıkarıyorsunuz. Otuz kat daha çok öğretmen, Otuz kat daha çok zaman ve mekân! Hele üniversite amfilerinde gerektiğinde yüzlerce, bazen binlerce öğrencinin toplanıp ders dinlediğini düşünürseniz Bloom, zaman, mekân ve ekonomi duvarını aşar; iki sigma imkânsızlaşır.