Necati Tosuner, son çıkan kitabı "Salgında Öyküler"de, toplum olarak ruh halimizi şöyle betimlemiş: "Geldiğinden haber olunan, nasıl bir gelişle ve ne zaman buraya ulaşacağı -hemen hemen kesin bir biçimde- önceden bilinen ama hiç önemsenmeyen bıkkınlık, ortalığı öyle hiç gürültü etmeden kaplarken, insanlar ona anlamsız sayılabilir bir şaşkınlıkla bakıyordu." Bize, uygarlaşın, kendi kendinizi yönetin, yobazlığa teslim olmayın, bilimle aydınlanın, üretin, insanca yaşayın, birbirinizle didişmeyin, yöneticilerinizi dikkatli seçin diye bir Cumhuriyet bırakmışlar, tam tersi olmuş. Darbedir, ihanettir, kandırmacadır, satıştır, dönekliktir derken Cumhuriyete karşı yapılacak her türlü cambazlık sonrası toplum, 20 yıl önce, bir bağnaz kadronun giderek tüm özgürlükleri baskılayan iktidarı altına girdi. Dünyadaki tüm atılımlara ayak direttiği ve bağımsız davranabilme yetisini yitirdiği için çürüyüp çöken işbirlikçi bir hanedanın özlemcisi olan ve dini istismar eden bu kadro, başa geçtiğinden beri toplumu gerdi, gericileştirdi, ayrıştırdı, yorgun düşürdü, bıktırdı. O bıkkınlık, Necati Tosuner'in öyküsündeki gibi ortalığı sessizce kapladı ve şimdi yurttaşlar ona anlamsız bir şaşkınlıkla bakıyor. Öyleyse, toplumu sarsmak gerek. Uyarmak, uyandırmak, doğrusunu göstermek, en önemlisi "Senin bir Cumhuriyetin var, ne duruyorsun, sahip çık" demek gerek. Cumhuriyeti ancak üstündeki ölü toprağını atacak olan toplum yeniden diriltebilir. Beklenti ve inanç bunu gerektirir. DÜŞÜNME VARMIŞ GİBİ Devrimleri savunması gerekenlerin suskunluğu, ödüncülüğü; ister istemez karşıdevrimcileri azgınlığa itiyor. AKP'li Mahir Ünal'ın "Cumhuriyet bizim lügatimizi, alfabemizi, dilimizi, bütün düşünmemizi yok etmiştir" sözleri, iliştirilmiş basını, işi "Yazıyı değiştirmek bir soykırımdır" demeye kadar vardırdı. Ümmetçiye ulusun ve ulusal dilin ne olduğunu anlatmak ne denli zorsa, kör cahile ya da cahil kalmakta direnene Türk alfabesinin okuma yazmayı ne denli kolaylaştırdığını kabul ettirmek de o denli zordur. Yüzyıllarca düşünceyi, düşünmeyi ve düşünüleni yaymayı yasaklamış, yok saymış, dogmadan kafasını kaldıramamış, kendi halkına ve topraklarına yaban diye bakan bir imparatorluğu hortlatmak isteyenlerin 21. yüzyılda vardıkları yer ortadadır: