İçinde bulunduğumuz aralık ayı, çalışanlar ve emeklilerle ilgili en çok düzenleme yapılan aylardandır. Geçtiğimiz günlerde hükûmet tarafından SGK, emeklilik, teşvik, genel sağlık sigortası, iş sağlığı ve güvenliği ile sağlık alanında birçok yeni düzenlemeleri içeren 28 maddeden müteşekkil "Torba Kanun", "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" adı altında TBMM'ye intikal ettirildi. Bu "Torba Kanun" henüz komisyonlarda görüşülmekte iken şimdi de memurlara münhasıran 26 maddeden oluşan yeni düzenlemeleri içeren "Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" teklifi verildi. Bu iki kanun teklifi Meclis'te işlem görürken çalışanlar ve emeklilere ilişkin ilave maddeler eklenmesi de söz konusu olabilir. Mezkûr SGK ile ilgili "Torba Kanun"a bakıldığında 3 farklı uygulamada bazı hususlarda eşitleme yoluna gidildiği görülmektedir. Bu yazımızda hâlen SGK tarafından uygulanmakta olan bazı emeklilik ve ödenek kriterlerinde öngörülen eşitlemeler izah edilmiştir.

YETİM MAAŞI KISTASLARINDA ÖNGÖRÜLEN EŞİTLEME

"Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" adı altında "Torba Kanun"da yetim hak sahiplerine verilen aylıklarının kesilmesine ilişkin işlemlerde eşitleme öngörülmektedir. Keza SGK'nın uygulama (5510 s.) Kanunda harp okulu ve polis akademisinde okuyan öğrenciler ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylar, polis naspedilmek üzere polis meslek eğitim merkezlerinde polislik eğitimine tabi tutulan adaylar, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda subay ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar öğrenim gördükleri sürede yetim aylığı almaya devam etmektedirler. Ancak, Emekli Sandığı Kanunu kapsamında sadece polis akademisinde okuyan öğrenciler ile harp okulu öğrencilerinin yetim aylıkları kesilmemektedir.

Mezkûr Kanun teklifinde yapılan düzenleme ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylar, polis naspedilmek üzere polis meslek eğitim merkezlerinde polislik eğitimine tabi tutulan adaylar, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda subay ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adayların yetim aylıklarının kesilmemesi hususunda norm ve standart birliğinin sağlanması kıstaslarında eşitleme yapılmaktadır. Bu konuda diğer bir düzenleme ise SGK'nın uygulama (5510 s.) Kanunu gereğince yükseköğretim kurumlarında öğrenim görme hâlinde 25 yaşına kadar hak sahiplerine lisans, yüksek lisans ve doktora öğrenimi veya ikinci yükseköğrenim ayrımı yapmaksızın aylık ödenmektedir.

Ancak, Emekli Sandığı Kanununda yükseköğrenim kriterini yalnızca ilk lisans ve yüksek lisans programları ile sınırlı tuttuğundan ikinci üniversite veya yüksek lisans kaydı durumunda aylıkların ödenmesi imkânı bulunmamaktadır. Norm ve standart birliğinin sağlanması adına Emekli Sandığı Kanunu kapsamında aylık bağlanan yetimlere ikinci lisans ve yüksek lisans kayıtlarında da yaş şartlarında da eşitleme yoluna gidilerek maaş ödenmesi amaçlanmaktadır.

ÖDENEKLERE ESAS KISTASLARDA EŞİTLEME

Sadece SGK uygulamasında değil SGK'dan önce işçiler ve işçiler gibi sigortalı (41-a) sayılanlara münhasıran sosyal güvenlik hizmeti veren Sosyal Sigortalar Kurumu uygulamasında; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç hesabında son bir yıl içindeki en son üç ay içinde hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır. SGK'nın Başmüfettişi olarak yapmış olduğum iş kazası-meslek hastalıkları ya da hastalık teftişlerinde bu aylara ilişkin kazançları tutanağa alırdım. Ancak hastalık ve analık ödeneklerinde yapılan sahtecilik özellikle son üç ayda tavandan ya da yüksek matrahlardan gerçek dışı kazançlar bildirilerek SGK'dan haksız yere daha yüksek ödenek alma istismarlarının artması üzerine bu uygulamada değiştirilmek zorunda kalınmıştır. Hastalık ve analık hâllerinde son 3 ay değil 12 ay esas alınması yönünde 2021 yılında değişiklik yapılmıştır. Ödeneklerdeki istismarların bertaraf edilmesine yönelik 2021 yılında yapılan diğer bir değişiklik ise belirli bir prim ödeme gün sayısı şartını sağlamayan sigortalılara ödenek tutarında üst limit şartı getirilmesidir.