İş Kanununa tabi olarak bir iş yerinde çalışan her işçinin en büyük arzusu hizmet akdinin sona ermesi hâlinde kıdem tazminatı hakkına kavuşmaktır. Keza bu tazminat belki de işçinin hayatı boyunca eline tek seferde geçen en büyük toplu para niteliğindedir. Kıdem tazminatına hak kazanmak için her şeyden önce birişverene bağlı olarak iş kanunu kapsamında yer alan bir iş yerinde en az 1 yıl çalışmak gerekmektedir. Ayrıca;

İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirerek emekli olmasıveya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma,

Kadının evlenmesi hâlinde 1 yıl içinde işten ayrılması,

İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi,

İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya iş yerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi ve

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma ile işçinin ölümü, hâllerdenbirinin gerçekleşmesi hâlinde kıdem tazminatına hak kazanılmaktadır.

Görüldüğü üzere işçilerin genel olarak istifa ederek kıdem tazminatı almaları ancak sınırlı hâllerde mümkündür. Yaş hariç emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, SGK'dan alacakları "kıdem tazminatı alabilir" yazısını ibraz edip bu nedenle istifa etmeleri hâlinde kıdem tazminatı alabilmektedir.

YAZININ YASAL DAYANAĞI VE MÜRACAAT

SGK'dan "kıdem tazminatı alabilir" yazısı almak için her işçiye göre değişen şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar işçinin ilk sigorta başlangıç tarihine göre değişmektedir. Uygulamanın yasal dayanağını ve şartlarını eski (1475 sayılı) İş Kanununun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi teşkil etmektedir.

Mezkûr İş Kanununun 14. maddesinin 1. fıkrasının. (5) numaralı bendinde 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları (sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı) veya aynı Kanunun Geçici 81'inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, sigortalılara kıdem tazminatı ödeneceği öngörülmüştür. Bu bağlamda emeklilik için gereken şartlardan yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olanlar kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar. Bu durumda yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olup kendi istekleri ile işten ayrılmak isteyen işçilerin kıdem tazminatını işverenden talep etmek için SGK ünitelerinden alacakları yazıyı işverene ibraz etmeleri gerekmektedir.

EYT'LİLER

EYT düzenlemesinin 2023Mart ayı itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte en fazla işçiler emekli oldu. Emekli olan işçiler aynı zamanda yıllarca hayallerini süsleyen tazminatlarına kavuştular. Bu durumda yaş şartı nedeniyle emekli olanlar veya olacak olanlar yazıya gerek kalmadan tazminata hak kazanmaktadır. Bunların dışında kısmi emeklilik için kadınlar 58 erkekler 60 yaşını doldurmamışsa bu durumda 3600 gün primlerinin bulunması hâlinde SGK'dan kıdem tazminatı yazısı alabilirler.