Salgın hastalık kaynaklı pandemi, ekonomik daralma ve diğer ekonomik darboğaz hâllerinde sadece işçiler, işsiz kalmamaktadır. Özellikle küçük esnaf ve sanatkârlar ile diğer kendi nam ve hesabına çalışanlar da çoğu zaman iflas, ödeme aczine düşme ya da kendi iş yerlerini kapatmak durumunda kalmaktadır.

Bu olumsuz durumların etkisini gidermek, ekonomik kayıplarını telafi etmek amacıyla bazı istisnalar hariç olmak üzere Bağ- Kur (41-b) kapsamındaki sigortalılar için "Esnaf Ahilik Sandığı" kurulması için 2017 yılında yasal düzenleme yapılmıştır.

Bağ-Kur'luların işsizlik ödeneği almalarının ilk adımını prim kesintisi oluşturmaktadır. Bunun için 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren prim kesintisi yapılacaktı. Ancak sonradan yapılan düzenleme ile prim toplanması 1 Ocak 2020 tarihine ertelenmişti.Akabinde 2023 ve en son olarak bu yıl sonuna kadar ertelemeler devam ettirilmiştir. Tekrar uzatma yoluna gidilmezse önümüzdeki yılbaşından itibaren Ahilik Sandığı için prim kesintisi yapılmaya başlanacaktır.

PANDEMİDE EKSİKLİĞİ HİSSEDİLDİ

8.03.2017 tarihinde yayımlanan 6824 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa kendi nam ve hesabına çalışanlar için "Esnaf Ahilik Sandığı" eklenmiştir.

Düzenleme ile başta esnaf ve diğer kendi nam ve hesabına çalışanların işlerini kaybetmeleri hâlinde uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerinin önlenmesi amaçlanmıştı. Ancak bugüne kadar hep erteleme olması nedeniyle özellikle pandemi yıllarında esnaf ve sanatkârlar büyük sıkıntı ve zorluklar yaşamıştı. Hâlbuki mezkûr Sandık uygulamada olsaydı bir nebze de olsa gelir kaybı telafi edilebilirdi. Bu nedenle artık ertelemeye son verilip Sandığın bir an önce faaliyete geçirilmesi gerekmektedir.

ASGARİ ÜCRETİN 2'Sİ ORANINDA EK PRİM

Zorunlu bir sigorta kolu olan Esnaf Ahilik Sandığı, sigortalının prime esas aylık brüt kazançlarından 2 sigortalı ve 1 devlet payından oluşmaktadır. Bu fon da İşsizlik Sigortasına benzer bir yapıda olacaktır. Sandığın faaliyete geçmesi hâlinde geçerli asgari ücretin brütü üzerinden Bağ-Kur primlerine ek olarak 2 oranında sandık kesintisi yapılacaktır. Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunlu olduğundan prim ödemeden kaçınmak mümkün değildir.

Hâlen ödenmekte olan Bağ-Kur primi geçerli brüt asgari ücretin 34,5 oranındadır. Bağ-Kur'lular sandık kesintisi ile birlikte geçerli asgari ücretin 36,5 oranında prim ödemek zorunda kalacaktır. Primlerini aksatmadan düzenli ödeyenler ise 31,5 oranında indirimli prim ödeyeceklerdir. Alınacak primlerin tavanı ise geçerli asgari ücretin iki katının 2'si ile sınırlandırılmıştır.

PRİMLERİN İADESİ

Herhangi bir nedenle sigortalılık durumunun sona ermesi hâlinde, o ana kadar sigortalıdan kesilen Esnaf Ahilik Sandığı primleri ile 1'lik devlet payı iade edilmesi ya da toptan ödenmesi mümkün bulunmamaktadır. Esnaf Ahilik Sandığına sigortalılarca ödenen primlerin; kazancın tespitinde gider olarak vergiden indirilmesi kabul edilmektedir. Esnaf Ahilik Sandığı primlerinin toplanmasından Sosyal Güvenlik Kurumu sorumlu tutulmuştur. Bu bağlamda anılan Sandığın primlerinin toplanmasından, sigortalı bazında kayıtların tutulmasından, toplanan primler ile uygulanacak gecikme cezası ile gecikme zammının Esnaf Ahilik Sandığına aktarılmasından, teminat ve hak edişlerin prim borcuna karşılık tutulmasından ve yersiz olarak alınan primlerin iadesinden Sosyal Güvenlik Kurumu görevli, yetkili ve sorumlu bulunmaktadır.