Semtin gençleri ve gönüllüler tulumba mangaları kurar, yangın vukuunda kaptıkları gibi koşarlar.

Ahşap evleri bilirsiniz zelzeleye aldırmaz ama ateşe dayanmaz.

Yangın başladı mı yıllardır kuruyan tahtalar çıra gibi yanar. Hele rüzgâr denizden karaya aşağıdan yukarıya esiyorsa...

İstanbullular çoğu defa çaresiz kalır kendiliğinden sönmesini umarlar.

Peki kendiliğinden söner mi

Evet. Yanacak bir şey kalmayınca.

Bayezid ve Galata Kulesi'nde gece gündüz yangın gözleyen bekçiler vardır bunlara "köşklü" denir. Bir yerde duman görünce haber verirler, yeniçerilere bağlı tulumbacı ocağı gereğini yapar.

Yeniçeri Ocağı lağvedilince mahalleli alet edevat tedarik eder, mücadeleye soyunur kendi çapında. Tulumba ve hortumları mahalle mescidinde saklar müezzin salası ile toplanırlar anında.

Omuzdaşlar, vardacılar, hortumcular, borucular (gece fenerciler) üstündekileri başındakileri atar, potur fanila kalırlar. Başlarına ıslak tülbent bağlar vukuat mahalline akarlar.

Gönüllüler de takılır, sırtlarına tulum sarar. Reis giyimlidir, arkadan gelir, istikamet gösterir onlara.

"Hiheyyt karada aslan, ormanda kaplan, 72 millete duman attıran Yaman gelir yaman gider yiğitlerim haydaaa!"

Gençler reislerine hürmetkârdırlar, sözünü tutarlar.

DAVUT AĞA

Aslında tulumba denizci aletidir, teknedeki suyu tahliyeye yarar. Çift kolludur, karşılıklı basacaksın ki makine hızıyla çalışa. Basınçla püskürttüğü için makul miktarda su bile işe yarar. Eğer hortumun ucu kuyuya sarnıca salınırsa alüyyül âlâ. Artık hazneye lüzum kalmaz.

15. yüzyılda İtalyanlar aleti şekle sokar ve "tromba" adıyla pazara sunar. Bunu yangında kullanma fikri ise Macarlardan çıkar.

Müslüman olup Asitane'ye yerleşen Fransız mühendis Gerçek Davut Ağa'nın imal ettiği "Çardaklı" tulumbalar da fevkalade çalışır. Tüfenghâne ve Tophane yangınlarında ekibe güç katar.

Damat İbrahim Paşa onu tulumbacıbaşı yapar, emrine elli nefer, odabaşı, kâtip, kethüda verir, maaş ve sair harcamalar için nizamname hazırlar (1714). Buna kuruluş yılı diyebiliriz pekâlâ.

Elemanlar 15 akçe yevmiye alır, yaralanana sahip çıkılır. Çalışamayacak olanlar tekaüde ayrılırlar.

Ekip, Şehzadebaşı'ndaki acemi oğlanlara ait odalara yerleştirilir. Biteviye talim yapar, istim üzerinde kalırlar.

Tulumbacılar sarık sarar, kartal kanatlı al kaput kuşanırlar. Ayaklarında kırmızı yemeniler olur, poturları bir karış diz altında. İşte bu yüzden baldırı çıplak diye anılırlar. İç mekânlarda başlarına "yangın tası" denilen bakır tolgalar takarlar.Öyle ya çatı çökebilir, kiremit ve tahta düşebilir Allah muhafaza.

EMİR KOMUTA

Bilahare tulumbalar geliştirilir, hafifletilir ve süslü bir sandık içine yerleştirilir. İki sırık vasıtasıyla taşınır ki bu dörtlüye "omuzdaş" denir.

Tulumbacı sayısı artsa da Hocapaşa yangınında aciz kalırlar. Bu disiplin işidir, yat dendi mi yat, kalk dendi mi kalk, bahane bulma.

Hasılı iş, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye'ye havale edilir o günden sonra (1828).
1846'da Zaptiye Müşirine bağlanan yangıncı taburları, daha sonra Şehremaneti çatısı altında çalışır.

Gelgelelim belediye de 1870 Beyoğlu yangını ile başa çıkamaz. Bu asker işidir, emir komuta ile yürür anca.

Tekrar ordu bünyesine alınır, talimlere başlarlar.

Semt sakinleri ve gönüllüler de katılabilir. Hadise mahalline yakın olan kimseyi beklemeden kolları sıvar.

SEMTİN ÇOCUKLARI

Tulumbacılar hoşsohbet insanlardır. Ne hatıralar ne hatıralar. Ballandırarak anlatır, gençleri de kazanırlar.

Devlet onlara maaş vermez, arzu edene işportacılık yapma imtiyazı sağlar. Bazen tam zamanında yetişir koca konağı ipten alırlar. Eğer paşa baba bir harçlık münasip bulduysa "niye zahmet ettiniz" der utanırlar, ısrar edilirse nazlanmazlar.

Bayramlarda semti dolaşıp bahşiş toplarlar. Def, davul, darbuka... Paradan ziyade şenlik şamata olsun onlara.

Boylu poslu çocuklardır, delikanlılığın kitabını yazar, yanlış yapmazlar. O kargaşada hanımlar kaçışır, takılar saçılır dönüp de bakmazlar. Bulunanları reis toplar, son kuruşuna kadar sahibine sunar. Yeni yetme tıfıllara sorulsa ekseri "tulumbacı olacağım" diyecektir sana.

İTHAL ALDIK YERLİ ÇIKTI

Deerken Efendim Ödön Szechenyi adlı bir Macar Abdülaziz Han'a çıkar. Bunlar tanınmış bir ailedir. Babası Kont Istvan Avusturya Macaristan saflarında Napolyon'la savaşan ve kazanan bir subaydır. Ayrıca Macar Bilimler Akademisi Başkanı'dır ve Budapeşte'nin sembolü Zincir Köprü'yü kurar. Dedesi Kont Ferenç ise Millî Kütüphaneyi kazandırır halkına. Kardeşi Öjen, meraklı bir seyyahtır. Çerkez, Kabartay ve Avar yurtlarını gezer Macar izlerini arar, umduğunu bulmuş olmalıdır ki Kafkasya ve Orta Asya'ya uzanır daha sonra.

Öjen Türk Macar akrabalığına yürekten inanır. Ki bizim itfaiyeci de abisinin tesiri altındadır o sıra.

DERİN MACAR

Ödön denizcilik okur, genç yaşta kaptan olur. Avrupa ve Amerika sahillerini dolaşır. Sonra kendi geliştirdiği buharlı tekneyle Tuna, Main, Ren, Marne ve Sen nehirleri üzerinden Paris'e ulaşır. III. Napolyon onu bizzat karşılar, onur nişanı takar.

Ödön, Londra'da tanıştığı itfaiyecilerden çok etkilenir, ben koca Kontum demez erlikten başlar, üç yıl her kademede çalışır, işi kapar.